Dienst der Opiumregie. De kitten
waren veelal vieze en nietige huis
jes, alleen bezocht door het schuim
der natie. De adellijke Javaanse
dame Raden Atjeng Kartini schreef
in een van haar brieven:
"Het opium is de pest van Java. Ja,
erger nog dan de pest is het opium.
De pest is niet altijddurend, maar
het kwaad door opium gesticht
breidt zich hoe langer hoe meer uit
en zal nooit verdwijnen, eenvoudig
omdat het is beschermd door het
gouvernement. Hoe groter het ver
bruik van opium op Java is, des te
voller zal de schatkist zijn. De vloek
van het volk vult de buidel van de
N.I. regering met miljoenen gouds.
Velen zeggen dat gebruik van opi
um geen kwaad is. Geen Kwaad!
Wat zijn dan de talrijke moorden,
brandstichtingen, diefstallen, die
onmiddellijk het gevolg zijn van
opiumgebruik?"
Een oud oosters spreekwoord zei al:
"De opium die voor veel ziekten
een goed medicijn is, is zelf een
ziekte". In de oude Kawi-Javaanse
palmbladboeken staan overmatige
opiumeters uitgetekend als morele
en maatschappelijke kneuzen. De
traditionele kijk op de schuiver
wordt verwoord in het gezegde:
"Eerst eet de mens de opium, dan
eet de opium de mens".
Wet
Op de Opiumconferentie van 1913
in Den Haag werden de koloniale
machten nog eens aangespoord om
"geleidelijk het opiumschuiven in
haar gebied af te schaffen, want het
gebruik van opium dient verboden
te zijn". Een opmerkelijk feit uit
deze periode is de Nederlandse
Opiumwet van 1914. Naast defini
ties van de verboden stoffen is in
die wet een algemeen verbod opge
nomen tegen opiumbereiding bin
nen Nederland. Niet dat hier zoveel
schuivers waren, maar daarmee
kon worden opgetreden tegen
"clandestiene invoer vanuit Neder
land naar de koloniën, die door het
personeel van de grote stoomvaart
maatschappijen op vrij grote schaal
gedreven werd". De Opiumwet van
1914 was oorspronkelijk dus niet
bedoeld om invoer in Nederland te
verhinderen, maar om de uitvoer
ervan onmogelijk te maken, ter be
scherming van het staatsmonopolie
in Indië. In de latere wetswijzigin
gen en nieuwe Opiumwetten werd
ook de uitvoer van opium strafbaar
gesteld.
Rob Koningstein
Bronnen:
- Bespreking en tekst van de Opi
umwet (wet van 12 mei 1928).
- E. Vanvugt, Wettig Opium. 350
jaar Nederlandse opiumhandel in
de Indische archipel.
(Haarlem?, 1995)
101
