Wettig opium In 'Levend verleden' nummer 2 van december 2003, staat een artikel over de eerste reis van de Willem III naar Nederlands Oost-Indië. In het artikel wordt gewag gemaakt van het feit, dat alleen al voor de Staat der Nederlanden goederen meegingen ter waarde van zo'n 200.000,00. Dat die lading voor het grootste deel bestond uit opi um, is een interessant gegeven en een nadere beschouwing waard. Belangrijke inkomstenbron Handel en bestuur, begroting en le ger, alles in Nederlands Oost-Indië draaide om de opium. De opiumba ten wedijverden om de eerste plaats in de rangorde van de (gigantische) koloniale inkomsten. Toen met de moderne tijd nieuwe technieken hun intrede deden, werd alles nog groter aangepakt: de zelf kokende Chinese pachters werden afgedankt en in de gehele Archipel verrezen staatswinkels, waar het wettig opi um als postzegels over de toonbank ging- Geschiedenis Om de problemen van het dagelijks bestaan het hoofd te kunnen bie den, heeft de mens vanaf de vroeg ste tijden tot op heden genotmidde len tot zich genomen. Altijd en overal hebben zowel jongeren, als ouderen getracht het geluk met elk denkbaar middel af te dwingen. Zo wordt reeds vier eeuwen lang in grote delen van Azië 'opium ge schoven' en al duizenden jaren kauwen de Indianen van het An- desgebergte tegen de kou en de honger op cocabladeren. In Noord- Afrika wordt 'kif, een soort hen nep, gebruikt. De eerste verslaving die zorgwekkende vormen begon aan te nemen was die aan opium. Dit product werd toendertijd voor namelijk gezien als een heilzaam middel tegen slapeloosheid. Bereiding Opium is een extract van de plant Papaver somniferum, een eenjarige struik met grote, ovalen bladeren. Ze draagt enkelvoudige bloemen, die wit, rood, rose, purper of paars achtig van kleur zijn. In de onbe haarde, langwerpige of bolvormige, zaaddozen huist een groot aantal fij ne, eetbare zaden. De doosvruchten zelf zijn groen en variëren in groot te van een kippenei tot een forse vuist. Ongeveer een week nadat de bloem is afgevallen, maken de telers zes tot acht ondiepe ker ven in de zaadcapsule. Uit die insnijdingen wel len in een etmaal een paar dikke druppels melkachtig vocht, van oudsher 'de tranen van de slaaproos' genoemd. Onder invloed van de buitenlucht dikt dit melksap in en wordt bruin of zwart. De zo verzamelde 'papavertra- nen' worden bewaard in ongeglazuurde, aarden kruiken. Na diverse be handelingen wordt de ruwe opium verwerkt tot een eetbare en rookbare stof. opiumkuipje Benamingen In het Nederlands draagt de papa ver ook de namen 'slaapbol', 'maankop' en 'heul'. De opium ook wel 'heulsap' genoemd, wat 'sap van de zwarte heul' - verouderde naam voor papaver - betekent. In de Indische Archipel heet de ruwe opium 'afioen'. In het administra tieve jargon van Nederlands Oost- Indië is dit 'amfioen' geworden. Opium in de Indische Archipel rond 1600 De oorsprong van het opiumroken in de Indische Archipel ligt verbor gen onder de as van de geschiedenis. Het slaapgom en zijn eigenschap pen zullen daar bekend zijn gewor den via de zeehandelaars. Malakka 97

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2004 | | pagina 15