slag bij Hoogwoud
Maar dat lieten de Hollandse gra
ven er niet bij zitten. In 1132 onder
nam Dirk VI (1121-1157) de eerste
veldtocht tegen de zich toen volko
men onafhankelijk gedragende
West-Friezen. Sindsdien deed vrij
wel iedere Hollandse graaf vergeef
se pogingen West-Friesland te on
derwerpen. Willem II (1234-1256),
de vader van Floris V (1256-1296)
sneuvelde bij een dergelijke onder
neming. Hij geraakte in het ijs bij
Hoogwoud en werd door een aantal
Westfriese boeren doodgeslagen.
Dat zijn lijk ergens in een naam
loos graf rustte was een ernstige
schande. Een schande die door zijn
zoon zeker gewroken moest wor
den. Inderdaad richtte Floris zich,
toen hij in 1266 zelfstandig de re
gering aanvaardde, allereerst op de
'Friezen kwestie'. In 1272 trok hij
aan het hoofd van zijn troepen
West-Friesland binnen, maar bij
Oudorp leed het grafelijke leger een
gevoelige nederlaag, waardoor de
jonge graaf ernstig gezichtsverlies
leed. Tien jaar later, in de zomer
van 1282, probeerde Floris V het
voor de tweede maal en nu boekte
hij succes. De Friezen werden niet
alleen bij Hoogwoud verslagen, zij
wezen hem ook de plaats waar zijn
vader begraven lag: onder de haard
van een Westfriese woning. Echt
waar? Of een 'propaganda verhaal'
van Melis Stoke?
Zeker is dat Floris thuiskwam met
een stoffelijk overschot dat werd
bijgezet in de abdij van Middel
burg. Hijzelf twijfelde niet: dit was
het gebeente van zijn vader. De eer
was gered, zijn vader gewroken,
met de Hollandse graaf Floris V
viel niet te spotten! Pas zeven eeu
wen later is na onderzoek van het
gebeente gebleken dat het inder
daad Willem II betrof. Het ging om
een man van ca 28 jaar, omstreeks
174 cm, gebitsklachten op 25-27 ja
rige leeftijd, gewelddadige dood
(verbrijzelde schedel).
onderwerping West-Friesland
De uiteindelijke onderwerping ten
slotte, is mede mogelijk geworden
doordat de West-Friezen sterk te
kampen kregen met wateroverlast.
Over de stormvloeden van 1286 en
1287 zegt de schrijver Melis Stoke
in zijn rijmkroniek:
Deze vloede ware so crachtig,
Dat si gingen over al 't land,
Dat leget an des Sewes kant,
Beide Ooster- ende Wester Vriezen.
Grote delen van het tegenwoordige
West-Friesland stonden onder wa
ter, toen het grafelijk leger onder
Dirk van Brederode het veroverde.
De West-Friezen konden blijkbaar
geen behoorlijk verzet organiseren.
Op steun uit Friesland ten oosten
van het Vlie, of liever gezegd aan de
overzij van de Zuiderzee, hoefde
men op dat moment niet te reke
nen. Er zat niets anders op dan
graaf Floris V als heer te erkennen.
Naast de reeds eerder gebouwde
kastelen in Eenigenburg, Alkmaar
en Wijdenes verrees er nu ook een
kasteel in Medemblik (het zgn. kas
teel van Radboud). Door middel
van daar gelegerde troepen, kon de
graaf van Holland nu blijvend zijn
macht in dit gebied uitoefenen.
kuststrook
Ten tijde van de veroveringen door
de Hollandse graven had de naam
West-Friesland niet alleen betrek
king op de oude Karolingische
gouw West-Flinge, maar ook op de
gouwen Wiron en Texla. Graaf Flo
ris III weet in 1184 de West-Friezen
van Wieringen en Texel te onder
werpen. Melis Stoke althans
schrijft:
Had hi Texele en de Wirinclant
bedwonghen met oorloghen stare
ende nam hen of drie dusent mare.
Maar was deze onderwerping toen
al definitief? In hoeverre de noorde
lijke kuststrook, te weten het duin
gebied van Petten ten westen van
het Zijpebekken en de eilanden
Callantsoog en Huisduinen "nooit
geheel aan het gezag van de graaf
onttrokken is geweest", zoals H.
Schoorl in zijn studie "Zeshonderd
jaar water en land" (1973) veronder
stelt is evenmin duidelijk. Wel we
ten we dat, wanneer Floris V in
1283 Willem van Egmond beleent
met het gebied van Huisduinen, hij
daarbij zegt dat de inwoners zullen
behouden hun "privilegiën, die si
hebben van ons, of van onsen va
der, of van onsen ouden vader".
Met andere woorden: in elk geval
ten tijde van Floris V's vader en
grootvader was dit kustgebied gra
felijk domein.
Literatuur:
J.W.J. Burgers
'Holland omstreeks 1100. De 11e
eeuwse transformatie van het West
friese graafschap' In: Duizend jaar
Holland (1999)
Floris V en de 'Nieuwe Deuren'
Van de grafelijke geschiedschrijver
Melis Stoke weten we dat er dwang-
burchten gebouwd werden te Wij
denes, Medemblik en bij Oudorp:
Nieuwburg en Middelburg. Maar
ook nog eens bij de West-Friese
zeedijk waar de Reker uitmondde
in de Zijpe:
Hi hadde begonnen te
Nuwendoren
Sider daerna ene veste
Die nu wel naer is de beste
Die in de den lande staet
Melis Stoke vond Nuwendoren of
Nuwendoorn wel de beste, maar zo
wel van deze burcht als van de
Nieuwburg is bekend dat de burch
ten bij de dood van de graaf in 1296
nog niet helemaal zijn voltooid. De
