Lichtschepen 1731 -1994
Lichtschepen zijn eigenlijk drijven
de vuurtorens. Voor het markeren
van ver uit de kust gelegen zand
banken, ondiepten en vaargeulen
is het bouwen van een vuurtoren
niet altijd mogelijk. Een aantal be
langrijke punten op zee werd daar
om door middel van een lichtschip
gemarkeerd. Hoewel zij op zich
makkelijk te verplaatsen zijn, lig
gen deze schepen altijd op een
vaste plaats. Dat is logisch, want
bij de scheepvaart moet bekend
zijn op welke plaatsen men licht
signalen kan verwachten. De naam
die bij de positie van het schip
hoort, staat groot op de zijkant
van het schip.
Overigens hebben lichtschepen of
ficieel alleen een nummer. De
"Texel", die thans als museum in
Den Helder is ingericht, is eigenlijk
het lichtschip nr. 10. De "10" heeft
weliswaar het grootste deel van de
tijd op de positie Texel doorge
bracht, maar is daarnaast ook op
andere posities actief geweest. Aan
de andere kant is de positie Texel
ook door andere schepen bezet ge
weest, bijvoorbeeld als de "10" voor
onderhoud in de haven lag. De po
sitie vermeld op de zijkant van het
schip kon dus wel eens wisselen.
Naast het licht was er ook altijd een
radiobaken aan boord. Daarmee
kon de positie redelijk nauwkeurig
worden vastgesteld. Reeds aan het
eind van de i9e eeuw werd geëxpe
rimenteerd met een onderwater-
klok, waarvan het geluid kilometers
ver kon worden opgevangen. Oor
spronkelijk waren de lichtschepen
bemand. De hoge kosten daarvan
maakten het ontwikkelen van onbe
mande markeringen noodzakelijk.
Dat leidde onder meer tot een vast
lichtplatform op de positie "Goe-
ree" en een superboei op de positie
"Terschellingerbank". De posities
"Texel" en "Noordhinder" bleven
tot voor kort bezet door onbemande
schepen, die vanaf de wal werden
gecontroleerd. Met het binnenha
len van de "12" ("Noordhinder")
was het lichtschip voorgoed verd
wenen uit de Nederlandse kustver-
lichting. Dit gebeurde op 21 maart
:994-
Twee Nederlandse lichtschepen
zijn bewaard gebleven en zijn thans
als museum ingericht: het licht
schip nummer 10 "Texel" is in Den
1858 met een lichtschip bij de
Noordhinderbank (zo'n 75 kilome
ter uit de kust ter hoogte van de
Westerschelde-monding). Het
schip was genoemd naar de positie
die het innam: "Noordhinder". In
totaal heeft ons land 29 lichtsche
pen gekend, die op 9 verschillende
posities op de Noordzee hebben ge
legen. Vanaf 1881 kregen de licht
schepen een nummer in plaats van
een naam.
De "Texel" (nr. 10), die momenteel
in Den Helder als museum is inge
richt, werd in 1952 opgeleverd en
heeft veruit het grootste deel van
haar dienst ook op de positie Texel
Lichtschip
'Terschellinger
bank'.
O
Helder afgemeerd; het lichtschip
nummer 12 "Noordhinder" ligt in
Hellevoetsluis.
Een stukje geschiedenis
Het allereerste lichtschip, "Nore",
werd in 1731 in de monding van de
Thames uitgelegd. In die tijd werd
overigens nog van een vuurschip
gesproken. Nederland volgde pas in
gelegen. In de eerste jaren waren er
11 bemanningsleden aan boord, tel
kens gedurende 4 weken. In de 70-
er jaren waren die aantallen terug
gebracht tot respectievelijk 9 be
manningsleden en 2 weken. Sinds
Ï977 was de "10" volledig geauto
matiseerd. De controle vond sinds
dien plaats vanaf de wal. Alleen als
er storingen geconstateerd werden,
of voor algemene inspecties, gin-
18
