geschreven door de Nederlandse
consul te Colon. Die meldde chole
ra als doodsoorzaak.9
Op 28 juli passeerde de K XIII,
niet alleen als eerste Nederlandse,
maar zelfs als eerste Europese on
derzeeboot het Panamakanaal.
Daarna ging het naar Mazatlan aan
de Mexicaanse westkust en vervol
gens in noordelijke richting naar
San Francisco. Van het verblijf al
daar maakte mijn opa gebruik om
een bezoek te brengen aan Los An
gelos, waar een nicht van mijn
oma woonde.
Na San Francisco ging het dwars
over de Pacific via Honolulu,
Guam.Yap, Manilla naar Ambon,
Banda en Bima (op Soembawa) om
op 13 december 1926 af te meren in
Soerabaja. De Koninklijke Marine
mocht zich toen recordhouder noe
men van de langste, ongeconvoyeer-
de reis met een onderzeeboot.
Onderscheiden
In het kader van het wetenschappe
lijk onderzoek waren 132 onderwa
teroefeningen uitgevoerd en in to
taal 155 zwaartekrachtsmetingen
verricht. De voorlopige berekenin
gen wezen uit, dat aan de equator
geen sprake was van systematische
afwijkingen, zodat de gangbare op
vatting over de opbouw der aarde
overeind kon blijven. Wel moest
worden vastgesteld dat het "drijven
de evenwicht" van de aardkorst bo
ven de diepzeetroggen, waarvan de
K XIII er vier had gekruist, totaal is
verstoord.
Een ieder was het erover eens, dat de
goede stemming onder de beman
ning gedurende de gehele reis, in
belangrijke mate had bijgedragen
aan het succes van de onderneming.
Het benauwde leven aan boord van
de K XIII had die stemming uiter
aard onder druk gezet, vooral tijdens
de lange trajecten - waarvan er een
zelfs achttien dagen duurde - zon
der tussenhaven. Het herhaaldelijk
onder water gaan voor het doen van
de "slingerproeven" vormde een ex
tra belasting. Dan konden, met
name in de tropen, temperatuur en
vochtigheidsgraad aan boord van
een onderzeeboot hoog oplopen. De
bemanning bleef echter "koel" en de
stemming opperbest.10
Slechts eenmaal heeft zich een kri
tieke toestand voorgedaan. Dat was
bij Christmas Island, toen de K XIII
tijdens een "slingerproef' dieper
wegzonk dan de constructie toe
stond. In de binnen- en buitenland
se pers werd dit incident sterk opge
klopt. Er zou zelfs sprake zijn ge
weest van "doodsgevaar" en "kraken
de spanten". Hoewel bezijden de
waarheid, waren er zeker enkele
spannende momenten geweest,
toen de boot met een flinke snelheid
zakte en de bemanning zich reali
seerde dat de oceaanbodem onge
veer 5000 meter onder de zeespie
gel lag! Maar ook deze "diepteproef'
Reisroute van Hr. Ms. KXIII naar
Nederlandsch-lndië
De cijfers naast de routelijnen geven voor
elk traject de duur in dagen aan. Van de
vier gepasseerde diepzeetroggen bij Porto
Rico, Guam, Yap en de Filippijnen is de
grootste diepte in meters aangegeven.
16
