Overpeinzingen bij een schoolplaat (8)
Een stad in de Middeleeuwen
Jarenlang heb ik gedacht dat zó de
Langestraat in Alkmaar, tussen
Grote kerk en de Mient, eruit ge
zien heeft in de Middeleeuwen. Dat
was niet zo vreemd, want Alkmaar
was de enige middeleeuwse stad
waar ik als tien-, twaalfjarige Hel-
derse scholier ooit geweest was. Pas
later begreep ik dat de befaamde
schoolwandplaat van J.H. Isings
een zo verantwoord mogelijke com
positietekening was. Een composi
tietekening van een jaarmarkt,
want zó druk als op de schoolwand
plaat was het normaal gesproken
niet. Maar op een jaarmarkt, meest
al geopend op de patroonsdag van
de plaatselijke kerk en zo'n vier tot
acht dagen gehouden, kwamen de
boeren, burgers en buitenlui van
heinde en verre. Per schip, per
huifkar, te paard of gewoon lopen:
kooplui, potsenmakers, kwakzal
vers, bedelaars en nieuwsgierigen
vanuit alle windstreken, soms zelfs
uit andere landen. Met een plechti
ge (kerk)mis werd zo'n markt geo
pend en ingewijd - vandaar nu nog
ons woord kermis. Vrijmarkt
noemden ze zo'n markt, omdat het
stadsbestuur bijzondere voorrech
ten en vrijstellingen aan de markt-
gangers verleende. Geen koopman
of marktbezoeker mocht die dagen
voor geldschulden worden aange
sproken, of aangetast, wanneer die
schulden tenminste niet op die
markt waren aangegaan. Ook voor
vroeger begane misdrijven mocht
dan niemand worden gevat of ge
straft. En ieder genoot gaande naar
of kerende van de vrijmarkt vrijge
leide, ja zelfs vrijdom van tollen te
land en te water. Om het leven en
het eigendom van kooplui en
marktbezoekers maximaal te be
schermen werd het gewone stads
recht vervangen door het mark-
Middeleeuwse stad door J.H. Isings. Uit: Galden Sporen met illustraties van Groningen 1975, 2e deel
106
