Portret van Willem van Oranje. NHD 28 september 2000 inner van de be lastingen in Bra bant (nog) niet had afgedragen, is een ander ver haal, een ver haal dat wij niet kenden en onze onderwijzer waarschijnlijk ook niet. In wer kelijkheid had Karei V ook weer niet zoveel be moeienis met de Nederlanden. Al gauw na zijn meerder jarig-verkla ring in 1515 droeg hij het gezag weer over aan zijn tante Margare- tha van Savoye, die ook daarvóór landvoogdes was. En na haar over lijden in 1530 maakte Karei V zijn zuster Maria van Hongarije land voogdes. Dit waren beide begaafde vrouwen aan wie de Nederlanden (en ook Karei V) veel te danken hebben ge had. Met name Antwerpen, dat profiteerde van de achteruitgang van Brugge door de verzanding van het Zwin, werd dé handelsstad van Europa. Niet voor niets haalde Jan van Scorel, de initiatiefnemer van de bedijking van de Zijpe, zijn geld van de Antwerpse beurs. Troonsafstand In de hoofdstad Brussel waar het hof zetelde, bevonden zich ook de drie vaste raden die de landvoogdes ter zijde stonden: de Raad van State gaf advies in regeringszaken, de Raad van Financiën had toezicht op de algemene geldmiddelen en de Geheime Raad zorgde voor de wet geving. Tot leden van de Raad van State werden hoge edelen be noemd, terwijl de beide andere ra den vooral uit rechtsgeleerde, be zoldigde ambtenaren waren samen gesteld. Eén van die hoge edelen ten tijde van de troonsafstand in 1555 was de toen nog zeer jeugdige Willem van Oranje (1533-1584) die, toen hij in 1544 erfgenaam werd van het prinsdom Oranje, naar het hof was gehaald om daar te worden opgevoed en geschoold. Hoewel de Nassau's protestant wa ren, kreeg Willem aan het hof een Karei V zoals hij er echt uitzag (met extreem uitstekende onderkaak, geschil derd door Lucas Cranach de Oude, 7533. katholieke opvoeding, zoals hij ook als eerste taal het Frans moest gaan beheersen en het Duits zijn tweede taal werd. Door zijn huwelijk met de rijke erfdochter Anna van Buren in 1551 was Willem pas echt rijk en aanzienlijk geworden. Eén jaar la ter, bij het uitbreken van de Frans- Habsburgse oorlog, kreeg hij reeds het bevel over een regiment. Drie jaar later was hij al kapitein-gene raal van het gehele leger aan de Maas, 'dankzij de persoonlijke gunst van Karei V die hem dit hoge ambt bezorgde, met voorbijgaan van velen die hem in leeftijd en er varing overtroffen'. (Van Deursen) Filips II, de nieuwe heer der Neder landen, benoemde Oranje in de Raad van State en liet hem opne men in de Orde van het Gulden Vlies. En toch ging het mis... 'Centenbak' Karei V was uitgeblust en somber. Drie jaar later stierf hij, 58 jaar oud. Karei V had gedacht als een onver schrokken, christelijke Hercules een eind te maken aan de verdeeld heid in Europa. Hij had gedroomd van een heerschappij over heel (West) Europa, zoals ooit in de gouden tij den van de romeinse schilders als Titiaan. Vastberaden te paard of als wijze keizer in sta tiegewaad met jacht hoorn, waarbij zijn ex treem uitstekende on derkaak handig was weggeschilderd onder een martiale baard. Heeft die 'centenbak' zijn dood bespoedigd? Hij was kreupel door de jicht, had syfilis (ge had), maar die kaak werd hem wellicht noodlottig. Hij kon zijn mond niet meer dicht krij gen, dat maakte hem kortademig en slecht te verstaan. Hij was op dieet maar daar trok hij zich weinig 98

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2002 | | pagina 22