97 af- den dat gewone mensen de bijbel niet konden lezen, alleen omdat die 'in het Latijn', de geleerde taal van die tijd, was te lezen? En uiteraard was Maarten Luther niet de enige die uit de katholieke kerk stapte: vele duizenden volgden zijn voor beeld. Natuurlijk vond Karei V dat niet leuk, maar - zo begrepen wij - hij vond het niet onoverkomelijk, in tegenstelling tot zijn zoon Filips II die hem in 1555 opvolgde. Door toe doen van die Spaanse fanatiekeling zou het allemaal goed fout gaan, ja zou de Tachtigjarige Oorlog (1568- 1648) uitbreken en onze goede ge trouwe Willem van Oranje worden vermoord (1584). Dat Karei V Luther en zijn aanhangers wel wil de vervolgen, maar dat niet kon omdat de oorlogen met de Turken en Fransen hem bezig hielden, wis ten wij niet. Toch begrepen we wel zoveel van de situatie in het Duitse rijk, dat als een vorst zelf protestant wilde zijn, de keizer daar toch niet zo veel aan kon doen. In de Neder landen had Karei V het echter wel voor het zeggen. Eerst nog niet overal; Friesland erkende hem in 1524, Utrecht en Overijssel in 1528, Groningen in 1536, Gelre tenslotte in 1543. De in ons land ingestelde inquisitie bracht zelfs de eerste martelaren op de brandstapel. Maar ja, met name de wederdopers die ook maatschap pelijke veranderingen eisten maak ten het er ook wel naar; die werden dan ook hard aangepakt. Dat juist ten tijde van Kareis afstand van de regering vanuit Frankrijk de leer van Calvijn, het calvinisme, mede door zijn democratische opvattin gen, spoedig een grote aanhang on der het volk kreeg, vooral in de in dustrie- en handelsgebieden van de Zuidelijke Nederlanden, beseften wij nog niet. En al helemaal niet dat Calvijn leerde, dat de onderdanen zich tegen de vorst mogen verzet ten, wanneer deze hun godsdienst aantastte. Juist daardoor werd het strijdbare calvinisme met zijn hech te organisatie en zijn vastomlijnde leerstellingen véél gevaarlijker voor de katholieke regering dan de leer van Lut her. En juist daar kreeg Filips II na de troonsafstand van zijn vader in 1555 mee te maken. Zijpe Waarschijnlijk doordat meester Koopman, die ons in het oorlogsjaar 1942/43 les gaf in de consistorie van de (gereformeerde) Bethelkerk in de binnenstad van Den Helder - zelf als evacué (tijdelijk) woonachtig was aan het Noordhol lands Kanaal in 't Zand (Zijpe) - vertelde hij ons óók dat dankzij Karei V de bedijking van de Zijpe in 1551/52 voor de eerste maal tot stand gekomen was. De eerste gro te bedijking in de Kop van Noord- Holland in een tijd dat daar alleen nog maar de eilanden Huisuinen, Cal- lantsoog en Wie- ringen lagen. Een van de financiers, Mr N. Nicolai, was zelfs secretaris van keizer Karei V ge weest. Dat deze Mr. Nicolai eigen lijk een ordinaire oplichter was, die de bedijking van de Zijpe meefinan- cierde met belas tinggeld dat hij als De vertegenwoordiger in de Raad van State van Friesland die weigerde te knielen voor Karei V. Illustratie van J.H. Isings. Uit: Gulden Sporen, uitgeverij De Vuurbaak, Groningen 1976. A

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2002 | | pagina 21