96 onze keizer een muzelman (mos lim) neerslaat! Op de vlag boven het hoofd van de keizer de dubbe le adelaar der Habsburgers. Op de voorgrond kroon, rijksappel, rijks zwaard, overdrachtspapieren. Rechts daarvan enkele gezanten. Links vertegenwoordigers van de Staten, waaronder die van Friesland die weigerden te knielen: 'Wij Frie zen, knibbelje allinne foar God'. 'Negenmaal was ik in Duits land, zesmaal in Spanje, ze venmaal in Italië, viermaal in Frankrijk, tweemaal reis de ik naar Engeland, twee maal naar Afrika, ontelbare keren doorkruiste ik de weidse gebieden van mijn verschillende landen, achtmaal ben ik de Middellandse Zee overgesto ken'. Borstbeeld van Karei V als baardloze adolescent en afneembare hoed, circa 1515-1519. Uit: NRC Handelsblad, 26.11.99. met Ik heb mijn best gedaan - zoiets was het toen Karei V (1500-1558) deze opsomming ten beste gaf bij zijn troonsafstand. Hij was doodop van al dat geregeer (tussen 1517 en 1555 was Karei van elke vier dagen er één op pad) in 'een rijk waarin de zon nooit onderging'. Van zijn vader Philips de Schone erfde hij de Bourgondische landen waaronder de Nederlanden, door zijn moeder Johanna (de Waanzin nige) verwierf hij Spanje, Zuid-Ita- lië en de Amerikaanse koloniën, terwijl hij na de dood van zijn grootvader Maximiliaan de Oosten rijkse erflanden kreeg. Hij werd toen (1519) ook tot keizer van Duits land gekozen. Maar het allermooiste vonden wij schooljongens dat jaartal: 1500, Ka- rel V te Gent geboren. Dat was nog eens gemakkelijk te onthouden! Net zoiets als 1600: Slag bij Nieuwpoort - óók zo simpel. En dan nog wel geboren te Gent. Dat was toen een stad in de Nederlanden, daar was zogezegd geen woord Frans bij! Ach, arme. Hoe zouden wij weten dat de moeilijk spreken de, wat lispelende en stotterende Karei V, eigenlijk maar één taal ooit redelijk heeft leren spreken: het Frans! Nederlands (en Latijn) wa ren hem tenslotte naar het schijnt niet helemaal vreemd, maar Duits, Spaans of Italiaans heeft hij nooit geleerd. Nee, wij dachten bij Gent aan het Vlaams en dat vonden we een ietwat koddige variant van onze vertrouwde moedertaal. Wij kenden zelfs wel Vlaamse liedjes en het iet wat weemoedige 'Klokke Roeland' zongen we zelfs tweestemmig: 'Bo ven Gent rijst, eenzaam en grijs, 't oude Belfort...' Het krijgshaftige refrein zongen we dan met stem verheffing: 'Trilt in Uw graf, trilt Gentse helden Gij Jan van 't Hoen, gij Artevelden Mijn naam is Roeland Klokkebrand, en lui de storm in Vlaanderland' Oorlogen Onze onderwijzer vertelde ons over de strijd van de grote keizer tegen de Turken, die het aloude christelij ke Europa in het oosten, maar ook aan de Middellandse Zee bedreig den. De keizer had óók problemen met de paus, maar die waren er meer. Dat de rijksgroten in het Duitse rijk zich verzetten tegen de keizer in zijn streven om onbe perkte macht te verwerven von den we logisch. Dat de Franse koning Frans I zich 'ingesloten' voelde door de Habsburgse landen was eveneens te begrijpen. Dat die oorlogen zoveel geld kostten begre pen wij ook nog wel, maar niet dat zijn geld opraakte. Hij was toch ook heerser over het zilverrijke Mexico en het legendarische goudland El Dorado? En dan ging hij extra belastin gen heffen - 'beden' noem den ze dat dan - in de Ne derlanden en wee de stad die ze niet betaalde. Zijn ei gen geboortestad Gent nota bene kreeg (in 1540) een straf expeditie. Dat hij de paus liet zien wie er de baas was op 'wereldlijk gebied' vonden we ge weldig. Wat was dat voor kerel die de mensen voor geld 'aflaten' liet kopen om kwijtschelding van zon den te krijgen? Hervorming Over de duistere praktijken van af laathandelaren zoals de Dominica ner monnik Tetzel en de wijze waarop de Augustijn Maarten Luther zich daartegen verzette kon onze (protestantse) meester mee slepend vertellen. Luther werd door de paus in de ban gedaan (1520), maar daar had Luther lak aan: hij verbrandde de bul en verder niks. Nou, dat was ook niet helemaal zo. Natuurlijk moest Luther bij Karei V op de mat komen. Hij werd 'voor de Rijksdag in Worms gedaagd (1521)'. Daar sprak hij met grote overtuiging: 'Hier sta ik, ik kan niet anders, God helpe mij'. Nou Karei V deed hem niks, nou ja in de ban, maar dat stelde niet zoveel voor. Luther ging gewoon naar een be vriende keurvorst om op diens kas teel, de Wartburg, op zijn gemak de bijbel te vertalen in het Duits. Het was toch gewoon te zot voor woor-

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2002 | | pagina 20