91 troffen, was tenslotte een mixtum compositum van oud, veel oud, nieuw en een weinig van het aller nieuwste. Tenslotte kon men zich op die werf wel denken in een mili tair openlucht-scheepvaartmuseum te zijn, er was zoveel dat maande tot mijmeren over vroegere tijden, om daarnaast geconfronteerd te worden met ultra moderne zaken in een omgeving, die soms tot in details deed denken aan een hon derd jaar terug. Gebouwen, dok ken, sluizen en zelfs terrein inde ling droegen daar het stempel van en nog steeds was de oorspronkelij ke harmonische opzet en indeling te herkennen. Het werk daar aan het Nieuwediep had de allure gehad van vestingbouw; je kon er een camp retranché in zien, door grach ten omgeven, met gebouwen die 'bomvrij' waren, door muren van twee ellen dik soms. Die werf zou in de oude opzet niet alleen vrij vei lig geweest zijn tegen scheepsbom- bardementen uit het Marsdiep, doch ook wel verdedigbaar zijn ge weest tegen een coup de force een landingsafdeling. Inderdaad: de plattegrond, die de Waterstaat ge bruikt maakte een, ik zou haast zeggen een, artistieke indruk. De nieuw gebouwde werf moet veel meegekregen hebben van de tradi ties en de ervaringen van vroegere Landswerven. Ervaringen en eeu wenoude gebruiken werden in late re tijd bij het naar Den Helder ko men van de Amsterdamse 'bijltjes' meegebracht en tenslotte, toen Rijkswerf Amsterdam als zodanig opgeheven werd na de Eerste We reldoorlog, er wederom veel 'folklo re' en (zijn) veel wat 'museumstuk ken' genoemd zouden kunnen wor den naar Willemsoord gekomen. En het heet zelfs, dat die 'bijltjes' en anderen, die uit Amsterdam kwamen het 'Kattenburgs', de Am sterdamse tongval van 'de eilanden' hebben ingevoerd op de vloot. Im mers het is moeilijk anders te ver klaren hoe het kwam, dat om streeks het begin dezer eeuw en nog veel later de 'scheepstaal' der Koninklijke Marine vrijwel die van Amsterdam-aan-het-IJ was; terwijl toch in moderner tijd Amsterdam nooit veel bijdroeg tot de aanname van schepelingen. Amsterdammers waren vóór de Tweede Wereldoor log zeldzaam bij de marine. Ik her inner mij dat bij de opleiding tot matroos te Gorichem begin 20-er jaren op een kaart van Nederland, waarop wij bijhielden waar de jon gens vandaan kwamen nóg Amster dam was, nóg Den Helder voorkwa men, toen wij daar al meer dan een jaar werkten met de 'nieuwe oplei ding'. Luchtfoto omstreeks 1927 Op de voorgrond het 'Vierkantje' en het 'Arsenaal', de magazijnen van het voor malige etablissement 'Willemsoord'. In de periode 7940-7945 werden veel bombarde menten op dit gebied uitgevoerd, waar door het grotendeels werd verwoest. Na de oorlog werden hier de bewapenings- werkplaatsen der marine gebouwd.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2002 | | pagina 15