voorbeeld van anderen moest zijn en welke plaats was dan méér ge schikt in die tijd dan de reede van Texel of zo men wil van Den Hel der. Zondebokken Hoewel homosexualiteit onder scheepsbemanning wel van alle tij den geweest zal zijn, kan men er slechts naar gissen waarom juist toen een zo duidelijk voorbeeld ge steld moest worden. In de 17e eeuw was er zo weinig belangstelling voor sodomie, dat een hedendaags auteur zelfs spreekt van "desinte resse" voor een algemeen bekend misdrijf.1 Maar dat veranderde in de 18e eeuw. Er zijn auteurs die ter verklaring van de hevige "Sodomietenvervol- gingen" in ons land van 1730/33 wijzen op de toegenomen maat schappelijke onzekerheid en de ge stegen werkeloosheid.2 Anderen wijzen met nadruk op de aantasting van de dijken door de paalworm in die jaren, hetgeen als een straf van God gezien werd voor de zondig heid van de mens in het algemeen en van de "Sodomieten" in het bij- zonder.3 Wanneer het (economisch) slecht gaat moeten er zondebokken zijn: heksen (meest weerloze oude vrou wen), joden, homosexuelen of zo genaamde minderheden. Een histo ricus als D.J. Noordam echter ont kent deze samenhang. Hij wijst voor de sodomieprocessen uit de periode 1730/33 op de volkswoede die zich richt op de sodomiepraktij- ken van de elite. Het waren vaak de calvinistische predikanten die het volk voorhielden dat de 'helsche boosheid of grouwelijke zonde van Sodomie", slechts doelmatig kon worden bestreden door de meest "afschouwelijke straffen. Als dit niet gebeurde zou anders het gehe le volk door God gestraft worden gelijk Sodom". De angst voor het geen in Sodom en Gomorra ge beurd was, zat er blijkbaar goed in: tot driemaal toe verwijst Dirk Bur ger van Schoorel naar bijbelpassa ges die naar het gebeuren daar ver wijzen, terwijl hij merkwaardig ge noeg het bijbelverhaal uit Genesis (hoofdstuk 19 vers 1-29) zelf niet noemt. Sodomie Het 18e eeuwse begrip sodomie was niet hetzelfde als de heden daagse homosexualiteit. Eigenlijk omvatte het alle niet toegestane sexualiteit en dat was bijvoorbeeld ook sexueel contact met niet-chris- tenen (blanke man-zwarte slavin, enz.). Hoewel men voor alle vor men van niet op de voortplanting gerichte en binnen het huwelijk voltrokken sexualiteit geen goed woord over had, was men toch erg gebeten op de "wesentlijke sonde van Sodomie", dat is door mannen met mannen "wanneer den Een sijn mannelijkheid van agteren in het lijf brengt van den anderen. "4 Er waren allerlei "sodomitische vuyligheeden" zoals het "met ont blote lijven tegen elkander stoten" zolang dat "ieder sijn eijge zaat (heeft) uytgeschud", maar wee de genen die anaal contact hadden en bekenden dat de daad "volledig" was geweest. Op de "ijgentlijke son de van sodomie" stond zonder meer de doodstraf, want het was in de ogen van de 18e eeuwse overhe den een vergrijp tegen de "Godde lijke orde". Er was blijkbaar geen enkel begrip dat onder het scheeps volk, dat vaak maanden lang op zee vertoefde zonder de mogelijkheid van "normaal sexueel contact, wel eens "ontsporingen" konden optre den. Des te schrijnender is, dat veel hooggeplaatste tijdgenoten, die wil lens en wetens sodomie bedreven, doorgaans kans zagen bij ontdek king van hun "misdrijf', tijdig naar het buitenland uit te wijken. J.T. BREMER. Bronnen: x. D.J. Noordam, Riskante relaties; vijf eeuwen homosexualtiteit in Neder land 1233-1733, Hilversum, 1995. 2. R. Tielman, Homosexualiteit in Nederland. 1982. 3. J. Aalbers, De Republiek en de vrede van Europa, 1980 4.Th. v.d. Meer, De wesentlijke sonde van sodomie en andere vuylighee den, 1984. 54

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2001 | | pagina 10