grote vuurbakengeld genoot. De uit
het buitenland komende schepen
moesten naar gelang hun scheeps-
lasten een zekere som als buiten-
vuurgeld aan de Ontvanger betalen.
Deze ontvangers, meestal de haven
meesters (bakenmeesters) werden
door de Ontvanger-Generaal aange
steld, die op zijn beurt 'alle opligh-
ten en vuurstokers' betaalde en het
onderhoud der vuurbakens, kolen-
schuren en kapen bekostigde. In
1668 verordonneerden de Staten
van Holland en West-Friesland dat
te Huisduinen in een vuurbaak des
nachts vuur moest worden ontsto
ken en onderhouden, van 1 septem
ber tot 1 april. In 1771 werd bepaald
dat ze tot meerdere nut en veilig
heid ook 's-zomers moesten bran
den. In het jaar 1801, toen onder
zoek werd gedaan naar de aan de
Noordzeekust opgestelde zeevuren,
kolenschuren, bakens en kapen,
stonden de vuurbaak en de kolen-
schuur nog steeds op Kijkduin, of
schoon ze juist door de in 1799 ge
lande Engelsen en Russen onklaar
waren gemaakt.
Stenen vuurtoren fort Kijkduin
In 1822 werd een stenen vuurtoren
gebouwd op een hoek van het fort
Kijkduin. Het is een ronde bakste
nen toren met een hoogte van 22
meter (47 meter boven de zeespie
gel) 110 treden en zes verdiepingen.
De toren had 26 nagemaakte En
gelse Argantse lampen, welke in
1865 vervangen werden door plati
na platen met 64 spiegelruiten voor
reflectie van de lantaarn. De diame
ter van de toren was 8-5 meter.
Deze vuurtoren brandde op raap
olie. Het licht draaide niet zoals te
genwoordig in bundels, maar had
een vast brandpunt.Het was het
eerste in Nederland gemaakte, gro
te vuurtorenlicht. In 1875 werd de
vuurtoren afgebroken.
Lange Jaap
Op 1 april 1878 werd een nieuwe
vuurtoren, die buiten het fort Kijk
duin stond, in dienst gesteld. Ont
werper van de 16-kantige roodbrui
ne gietijzeren vuurtoren was
Q.Harder, bouwkundige van de
dienst kustverlichting. De toren is
64 meter hoog. Om boven te ko
men moeten er 284 treden over
wonnen worden, die verdeeld zijn
over 19 verdiepingen. Diameter
van de vuurtoren is 11-4 meter. Er
werd 153.475 kg gietijzer gebruikt.
Al gauw kreeg de toren, door zijn
typische vorm, van de bevolking de
passende bijnaam van 'Lange
Jaap'. Het bijzondere aan deze
vuurtoren is -zoals iedere jutter
weet- dat hij zich naar de wind kan
richten. De constructie is zodanig,
dat de toren bij hevige storm op
zijn fundamenten meeveert in de
windrichting en ruim een meter
uit het lood kan komen te staan.
Wanneer de storm voorbij is kan
deze afwijking weer worden ge
compenseerd.
Onze Lange Jaap heeft de ontwik
keling in de verlichtingstechniek
helemaal meegemaakt: aanvanke
lijk werd de toren nog met petro
leum verlicht, later -toen het gas-
gloeikousje was uitgevonden-
kwam er een gasverlichting waar
bij een soort benzine, Pharoline
genaamd, werd verstoven na voor
verwarmd te zijn volgens het prin
cipe van de primus. Daarmee
kreeg het licht een sterkte van
6000.000 kaars.
In 1903 wordt hetstaand' licht
vervangen door een draaiend.Ten-
slotte kwam in 1924 de elektrische
verlichting, die onze Lange Jaap
een lichtsterkte gaf van vijf en een
half miljoen kaars, waardoor het
licht volgens de lichtlijst tot op een
afstand van 27 mijl is te zien. De
vuurtoren werd voorzien van een
noodinstallatie waardoor ook gas
gebruikt kon worden. Tot de Twee
de Wereldoorlog werd het zeer gif
tige blauwzuurgas als noodbrand-
stof gebruikt. Op 10 mei 1940
werd, om 02.50 uur precies, het
vuurtorenlicht door mariniers on
schadelijk gemaakt. Tijdens de
oorlogsjaren werd de Lange Jaap
rondom voorzien van camouflage-
kleuren. In 1945 werd de noodver
lichting ingericht voor het gebruik
van propaan.
De inspanning van het trappen lo
pen wordt ruimschoots beloond
met het fantastische uitzicht. Van
hieruit kunnen we met helder weer
de kerktorens van Schagen en van
Wieringen zien. Verder kijken we
op de zandplaat De Razende Bol,
het Molengat, het Marsdiep en het
eiland Texel, waarop onder meer de
dorpen Den Burg, Oosterend en
Den Hoorn zijn gelegen. Ook kun
nen we duidelijk het monument op
de Afsluitdijk onderscheiden.
Kenmerken van het licht; een groep
van vier schitteringen in twintig se
conden als volgt:
helder 0,2, duister 3,1 sec.
helder 0,2, duister 3,1 sec.
helder 0,2, duister 3,1 sec.
helder 0,2, duister 9,9 sec.
Totaal 20 sec.
Bronnen:
-Den Helder, stad van mijn dromen,
G.H. van Heusden.
-Huisduinen en het oude land, P.Lief
hebber en L.Th. Berg.
-Beknopte geschiedenis van Huisdui
nen en Den Helder door A. Korff,
1958.
Rob Koningstein
34
