De meelmolen Tot zo'n honderd jaar geleden waren de Hollandse molens door hun grote aantal nauw verbonden met het Nederlandse landschap. In de bloeitijd, in circa 1850, draai den er in onze gemeente zelfs vijf molens, waarvan de oudste, een meelmolen, op Huisduinen stond. Maar die tijd is voorbij. Als gevolg van de industriële revolutie zijn er in Nederland vele duizenden ges loopt. In Den Helder stond de laatste molen tot 1914 aan de Molengracht. Want ook deze ont kwam niet aan afbraak. Het enige wat daarvan bewaard is gebleven zijn de molenstenen, ze liggen al jaren in het straatje tussen de vol ières van de Donkere Duinen. malen heeft de molenaar van Pet ten in dezelfde tijd 283 zakken tar we en 452 zakken rogge gemalen. Dat was voor Huisduinen vier maal zoveel. En de molenaar, nou hij maalde wel. Die liet de wieken draaien zodat de molenstenen on ophoudelijk het graan tot meel kon den malen. Er waren zelfs bijzon dere 'scheepvaart reglementen' In Den Helder stond de laatst werkende molen tot 1914 aan de Molengracht. Ter oriëntatie: links op de achtergrond de Nieuwe kerk aan de Weststraat ter hoog te van de Rijkswerfpoort, links naast de molen staat het gebouw van de RK-Volks- bond, dit pand staat er anno 2001 nog.. S&233 Goede verdiensten Vroeger had bijna ieder dorp een korenmolen. De molen van Huis duinen maalde in verhouding veel meer meel dan vergelijkbare kust dorpen met evenveel inwoners, om dat er meer vraag was vanwege de scheepvaart op het Marsdiep. Ter vergelijking: als in de periode rond 1760 in Huisduinen 1134 zakken tarwe en 2152 zakken rogge zijn ge voor deze molen. Zoals dat uit 1750, waarin stond dat de molenaar "gepermiteert was tweemaal de rog te breken tot scheepsbeschuit". Maar de verdiensten waren goed. Dit is natuurlijk niet verwonderlijk. Bakkers en andere neringdoenden bezaten ruime afzetmogelijkheden op de in- en uitzeilende schepen en aan zeelieden die, op gunstige wind wachtend, aan wal kwamen.Vooral de uitzeilperiodes van de walvis vaarders met hun grote bemannin gen, die op hun reis naar het hoge noorden geen haven meer aande den, betekenden drukke tijden voor de neringdoenden. Op oude kaarten Pieter Pietersz tekende op zijn car tografische kaart in 1577 een molen ten noorden van het oude Huisdui nen, vrij in de wind, met op afstand slechts een enkel huisje of boerde rijtje. Hij stond op een plek die nu circa 1500 meter noord-westelijk uit de kust zou liggen. Dat dorp is door stormvloed, dijk en duindoorbraken én sterke zees tromingen als het (oude) Huisdui nen in het begin van de jaren 1600 buitengedijkt. Het bestond uit een kerk, een aan tal grote en kleine huisjes, wat boerderijtjes én een korenmolen. Nu, zo'n vierhonderd jaar later stroomt daar, tussen de kust van Huisduinen en de Razende Bol, het Schulpengat. Het oudste ar chiefstuk over de molen dateert uit 1588, de tijd van de Tachtigjarige Oorlog en bevindt zich in het Hel- derse gemeentearchief. Daarin staat dat er besloten was om voor gezamenlijke rekening een meel molen te bouwen en de kosten daarvan hoofdelijk om te slaan. In 1632, zo'n dertig jaar na het ont staan van het huidige Huisduinen, werd de molen openbaar verkocht. Deze akte bevindt zich in het Rijks archief te Haarlem. Daarin is te le zen: "De conditiën en voorwaarden waarna de schout en schepenen kerkmeesteren en weesmeesteren met toestemming van de vroed schappen en ingelanden van Huijs- 27

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 2001 | | pagina 27