Veldnamen Huisduinen
Buitengedijkt in de periode vóór 1750
Het is niet zó vreemd dat de veld
namen (benamingen van een stuk
land) die voorkomen in oude
akten en op landkaarten van onze
gemeente niet meer gebruikt wor
den en voor ons zelfs onbekend
zijn. Niet alleen is er door overs
tromingen heel veel land verloren
gegaan, ook de invoering van het
kadaster, dat in de Franse tijd is
begonnen en in 1832 werd vol
tooid, verdrong met zijn letters en
cijfers vele veldnamen naar de
achtergrond. Wat er nog van over
bleef verdween langzaam uit het
taalgebruik of ging verloren aan
stadsuitbreiding. In onze gemeen
te is nog maar een klein aantal
namen bekend (waarover meer in
een volgend nummer van "Levend
Verleden").
De vroeger gebruikte veldnamen
waren meestal samengestelde prak
tische namen en werden gebruikt
om onderscheid te maken tussen
bijvoorbeeld verhuur of eigendom.
Het kunnen algemeen bekende Ne
derlandse woorden zijn. Bijvoor
beeld veld of akker, plaatselijke
soortnamen bijvoorbeeld koog,
(buitendijks land), weer andere uit
de aardrijkskundige gesteldheid bij
voorbeeld nollen, waarbij men de
betekenis uit de oudere taal moet
opmaken.
Een stuk land droeg vaak meer dan
één naam, het werd bijvoorbeeld
vernoemd naar grootte of hoedanig
heid, dan weer naar vorm of bezit
ter. De (veld) namen geven ons niet
alleen inzicht in de taalkunde, maar
ook in het vroegere landschap. Zo
als het verschil van hoog en laag, de
gesteldheid van de bodem, de be
groeiing, het gebruik van de bo
dem, de grootte, de vorm, de lig
ging, de naam van eigenaar of ge
bruiker.
De periode vóór 1750
Door vernietigende overstromingen
en afbrokkelende duinen zijn er in
het verleden 'een aantal' dorpen
Huisduinen geweest. Steeds wer
den de dorpsbewoners door het
zeewater landinwaarts gedrongen
en genoodzaakt een nieuw dorp te
stichtten. Gemeten vanaf de dijk
van Huisduinen lag het laatste ver
dronken (middeleeuwse) dorp op
zo'n 1500 meter in noordwestelijke
richting. Het gebied rondom dat
dorp kende vele veldnamen. De na
men in onderstaand hoofdstuk heb
ben tot voor de jaren 1750, of in een
vroegere periode, deel uit gemaakt
van dat verdolven (afgegraven) ge
bied.
NB. Lees in onderstaand hoofdstuk
voor Huisduinen: het buitengedijkte
middeleeuwse Huisduinen.
-Antgebuert, oostelijk van Huisdui
nen en ten zuiden van de Kerk
buurt.
-Boekwere, opgeslibd schorrenge-
bied ten zuidoosten van de Pape-
nesserdijk.
-Butterhoek, (betekent goed weide
land) land aan de oostzijde van
Huisduinen, strekte zich noord
oostelijk van de huidige Butterrug
verder uit; de voormalige Butter
hoek is grotendeels in de Breewijd
verdwenen.
-Cleylant langs de Harsterwegh.
-Croft- of Oosterbuurt, ten westen
van de korenmolen in Huisduinen,
een rij houten huisjes, omstreeks
1604 buitengedijkt en prijsgege
ven, (croft is: omheind stukje
grond).
-Enge Wiel, wiel is binnenwater
overgebleven na dijkbreuk Mars
diepzeedijk van 1662 (eng, in ande
re delen van Nederland enk of es
genoemd is: veld - akker of wei) ten
noorden van Erfprins in Marsdiep,
in 1745-1746 door dijkterugname
geheel verdwenen.
-Flodt, eigenlijk het 'drijvende' op
slappe moerasachtige grond, onder
Huisduinen bij het Grote Wiel.
-Groenedijk, de tweede inlaagdijk
inlands achter de Kijfdijk aanleg
voor 1584.
-Hammer, de naam van land dat
oorspronkelijk in een bocht of in
ham was gelegen (ham, bocht, in
ham).
-Harsterwegh liep vanaf het Oude
land - nu vanaf ten westen van Fort
Erfprins evenwijdig boven de Fort-
weg achter manége Bruin langs in
westelijke richting, (nu Schulpen-
gat), land aan de weg van deze
naam, die door vochtig land naar
zanderige hoogte voerde, noemde
men het Cleylant. Ook: weg naar of
van de Harst, Friese naam voor
Horst, zandige ophoging in vochti
ge omgeving, meestal met struikge
was begroeid.
-Heykesdiep, noordelijk zwinnen-
gebied als buitendijks weidegebied
boven het Nieuwediep door Huis-
duiners in gebruik.
-Hoogboolcke, een voormalige klei
ne zandbank door de Papenesser-
dijk van zee afgesloten, in 1691 ge
deeltelijk verdolven (boolcke, bol is
zandplaat).
-Kerkbuurt, rondom de Huisdui-
nerkerk zijn in een halve cirkel aan
de oostzijde de boerenwoningen
