21 juni 1854 was de "Vereeniging
tot verbreiding der waarheid"actief
(bibliotheek, Zondagsschool, jonge
lingsvereniging Tien jaar later
werd de eerste steen gelegd voor
het "evangelisatiegebouw"aan de
Palmstraat. Maar ook deze "escape"
bleek op den duur voor veel gelovi
gen ontoereikend. In 1886 kwam
het landelijk wederom tot een "uit
treding", de zogenaamde Doleantie
(van het latijnse dolere klagen)
o.l.v. Dr Abraham Kuyper.
Een jaar later was (landelijk) de or
ganisatie van de Nederduits Gere
formeerde kerken een feit.
Het lag voor de hand dat deze ker
ken zich zouden verenigen met die
van de Afscheiding. Dat gebeurde
ook en sedert 1892 is er dan ook
sprake van de Gereformeerde ker
ken in Nederland.
In Den Helder komt naast de al be
staande Bethelkerk aan de Kanaal-
weg, de Zuiderkerk aan de Spoor
straat. In 1912 wordt deze kerk aan
zienlijk uitgebreid (1000 zitplaat
sen) en omgedoopt tot Bethelkerk.
Op de plaats van de oude Bethelkerk
komt een Christelijk Militair tehuis.
ouderling Lambert Kamp (1870-1938)
Uiteraard was niet iedereen even
gelukkig met de gang van zaken.
Sommigen gingen toch liever
(weer) naar het evangelisatiege
bouw in de Palmstraat (dat in 1915
aanzienlijk werd vergroot). Ande
ren kwamen toch weer als "Afge-
scheidenen"bijeen in een lokaal
RehobothSluisdij kstraat hoek
Schagenstraat).
Daar werd op 16 maart 1902 in fei
te voor de tweede maal een Christe
lijk Gereformeerde kerk gesticht.
Aanvankelijk ging het om een klei
ne groep, niet meer dan vijftig
mensen waaronder een twintig kin
deren. Er is nog geen eigen predi
kant, geen eigen gebouw en in feite
ook geen eigen gemeente.
Voorlopig ressorteert men onder de
Chr. Geref. Gemeente van Broek
op Langedijk.
Leidinggevend ouderling is - al
thans in 1906 - Lambert Kamp
(1870-1938)
Diaken is dan broeder Frederik de
Boer. Broeder P. Kroon neemt het
catechetisch onderwijs op
zich(i907). Op 3 december 1907
wordt de chr. geref. gemeente te
Helder (weer) zelfstandig. "Het
nummer waaronder de gemeente
bij de Regering is ingeschreven is
39." Aldus de notulen.
Er komt óók weer een echte domi
nee (14 juni 1908) "De hele inboe
del van ds Bos werd door schippe
Alkma van Harlingen vervoerd over
't water van Leeuwarden naar (Den)
Helder voor/. 45,-." Ds Bos kreeg
een traktement van/. 700,- per
jaar en vrij wonen in de Hoogstraat
92 234,- per jaar). En dat in een
gemeente van 27 belijdende leden
en 20 doopleden! Vanzelfsprekend
moest er óók een eigen kerkge
bouw komen.
Als er in januari 1909 een bouw
plan op tafel komt voor een kerk
aan de Steengracht, heeft broeder
L. Kamp de grond al gekocht. Tota
le kosten (incl. grond) worden ge
raamd op f. 2500,-. Het werd toch
wel iets meer, nl. f. 3000,-. Maar op
Hemelvaartsdag (20 mei 1909
kon de kerk in gebruik worden ge
nomen. Alleen is er dan nog geen
orgel. Enkele jaren later is ook dat
probleem opgelost; op 1 januari
1914 is Marthine Kamp de eerste
officieel door de kerkenraad be
noemde organiste op het nieuw
aangeschafte harmonium.
In de Eerste Wereldoorlog (1914-
1918) blijkt het kerkgebouw te klein
door de grote toeloop van militai
ren, alsmede "door verschillende
overgangen uit andere kerken".
Een naast de kerk gelegen pand
werd aangekocht en - evenals de
kerk - afgebroken, zodat op 30 mei
1918 (wederom) een eerste steen
kon worden gelegd voor een nieuw
kerkgebouw. Op 16 oktober 1918
werd het gebouw in gebruik geno
men (totale kosten f. 20.000,-!).
Vier jaar later heeft men (voor
700,-) een (tweedehands) pijpor
gel gekocht in Leiden. Organist
werd broeder F. van Zoest sr; de
eerste officiële orgelbespeling (op 1
december 1922) vond echter plaats
door J.F. Asma, vader van de later
landelijk bekend geworden Feike
Asma, organist van de Bethelkerk.
Het kerkgebouw aan de Steen
gracht is tenslotte in 1990 ver
kocht. Na 3 jaar gekerkt te hebben
in de Johannes kapel, vinden de
Chr. Gereformeerden (300 leden)
vanaf 3 mei 1993 een onderkomen
in een gloednieuw kerkgebouw aan
de Fazantenstraat. De eerste steen
daarvan is gelegd op 2 september
1992.
Jan T. Bremer
Literatuur:
D. Dekker - Ontwikkelingsgeschiedenis
en beschrijving der gemeente Helder.
Helder 1875.
F. Tollenaar - Een eeuw kerkelijk leven
van de Gereformeerde kerk te Den Hel
der, 1840-1940. Kampen, 1940.
H. van der Weyde
en H.W. van Egmond - Anderhalve
eeuw Gereformeerde kerk Den Helder
(Afscheiding, Doleantie, Vrijmaking)
Den Helder, 1990.
107
