De Donkere Duinen
Van adellijk bezit tot natuurpark
98
Dat het gebied de Donkere Duinen
als een duineiland tot het einde van
de vijftiende eeuw omgeven was
door het water van de Noordzee is
nu moeilijk voor te stellen. Nog min
der dat het gebied in zeewaartse
richting veel groter was. Minstens
tweederde deel is door veranderde
stromingen en getij invloeden ten
westen van de huidige kustlijn weg
geslagen. Pas nadat de zeegaten
Heersdiep (ter hoogte van de Mid-
denvliet) en het Gat (iets ten noor
den van de Donkere Duinen) aan
het eind van de vijftiende eeuw ver
zandden kwam daar een einde aan.
Door de aanleg van de Zanddijk in
1610 kwam het gebied definitief tot
rust. Wat er van het duineiland uit
eindelijk overbleef kennen wij nu als
het strand en de duinen tussen
strandslag Duinoord en strandslag
Donkere Duinen met het daarachter
liggende gebied de Donkere Duinen.
Het voormalig duineiland liep van
west naar oost in gerekte vorm met
de stroming van de zeegaten mee,
iets wat nog steeds zichtbaar is aan
de loop van de Jan Verfailleweg
langs de bosrand. De naamgeving is
een verbastering. Omdat het duin
terrein de Donkere Duinen vóór de
aanplant van dennen en loofhout
geen opvallend verschil te zien gaf
met de noordelijke duinen is de
naam Donkere Duinen niet op
grond van kleurindruk, maar volks
etymologisch (woordafleiding) te
verklaren: zodat de naam Ooghdui-
nen (Oogh eiland) verbasterd is
tot
d' Hoogeduinen, tot d' Ogerduinen
tot Donkere Duinen. Zoals ook de
naam Doggersvaart ontleend is aan
de vroegere Ooghduinen.
1. Inlaagdijk
2. Huisduiner kerk (Kerkbuurt), in 1599
in het buitenduin, in 1604 verloren
gegaan.
3. Antgebuurt
4. Oudelandcrdijk
5. Koogdijk, ook aan de zuidzijde van de
Koogpolder.
6. Nieuwlanderdijk
7. Jan Jansz. Rijcks'wiel. (Zuiderhom)
8. Heiliggarn
9. 'Isaac Lemaire's huysinge', in 1600 na
de bedijking van het complex Oogduin-
gronden geplaatst.
10. Meenwater
11. Groen Helm.
12. Land 'Torp-pad'
13. Schotmer (Schotmoer); Kerkhof t.N.
14. Het Gat
15. 't Gaatje
16. Zuidduin
17. Oogduin
18. Afsluitdijk in 1599-1600 door Isaac Le
Maire aangelegd.
19. Dansgarnduintjes
20. Hoek van de tegenwoordige Tuintjes'.
21. Torperpad (nadien 'den wegh door
Lameers landen')
- -voorlopige noord- en westgrens van
Isaac Le Maire's rechten.
Isaac Le Maire
Het was de Amsterdamse koopman
Isaac Le Maire die in 1599 uit de
boedel van graaf Lamoraal van Eg-
mond gronden kocht. Waaronder
ook het gebied dat wij nu kennen
als: de Donkere Duinen, Nieuw
Den Helder en de Schooten. Voor
die tijd huurde het Huisduiner
dorpsbestuur deze gronden uit het
Egmonds bezit voor f 70-, per jaar.
Maar de graaf van Egmond, door
schuldeisers lastig gevallen, ver
kocht in 1598-1600 op aandrang
De zuidzijde van het voormalige eiland
Huisduinen tussen 1585 en 1600
Ter oriëntatie: linksonder de Ooghduinen,
geheel rechts (nummer 7) is anno 2001
ter hoogte van Fort Dirksz Admiraal
(bron: Zeshonderd jaar water en land,
door Henk Schoorl)
van de Staten van Holland zijn
grondbezit in het noorden van het
gewest waaronder die van de 'Ban-
ne van Huisduinen'.
Dat we bij de liquidatie van dit gra
felijk bezit de koopman Isaac Le
Maire als belanghebbende zien op-
