56
Hr. Ms.
Gelderland
Het werk vergde veel tijd. Eind 1917
was de Gelderland nog niet klaar en
ook het jaar erop werd nog druk
aan het schip gesleuteld. Het betrof
de dubbele bodem, dekken, water
dichte schotten en de betimmering.
De kosten liepen verder op en in
1918 was al voor ruim een kwart
miljoen gulden uitgegeven. In 1919
kwam de longroom aan de beurt,
evenals de hutten en andere verblij
ven. Daarop volgde nog de eindaf
rekening voor het ketelherstel:
90.048 gulden, terwijl voor herstel
van het geschut nog eens ruim zes
tien mille nodig was.
Ongeluk
Drie jaar na het noodlottige voorval
kwam de Gelderland weer in
dienst, ditmaal als artillerie-instruc
tieschip. Maar op 13 september
deed zich andermaal een ongeluk
voor. Er sprong een stoomleiding,
waarbij korporaal-machinedrijver
Jan Roos (grootvader van onderge
tekende) gewond raakte en op 18
september 1922 overleed, 39 jaar
oud.
Een nieuw sprongetje, naar 1932.
Het schip deed dienst van 14 maart
tot 14 oktober en werd voor de rest
van het jaar opgelegd. Maar de kos
ten gingen gewoon door: totaal aan
soldij f 221.393, aan reparatie ketels
f 41.926, aan brandstof f 38.598.
Ter vergelijking: in 1916 was nog
f 190.856 aan soldij uitgekeerd.
Tussen 1937 en 1938 werden de op
leidingen op de Gelderland in De
West voortgezet tot het schip in au
gustus 1939 plaats maakte voor de
nieuwe kanonneerboot Van Kins-
bergen. Deze werd in verband met
de gespannen situatie naar West-
Indië gezonden, maar heeft de voor
haar bestemde functie nimmer ver
richt.
In 1940 lag de Gelderland op de
Rijkswerf in de zogeheten miljoe-
nenhoek. De Duitse bezetter legde
het schip op en ontwapende haar.
In 1941 werd besloten het pantser-
dekschip te verbouwen tot drijven
de luchtdoelbatterij Niobe. De ver
bouwing vond plaats bij scheeps
werf Van der Giezen Zn. in
Krimpen aan de IJssel. Haast werd
er niet gemaakt, want de Niobe
kwam pas op 1 maart 1944 in
dienst. Op 16 juli van dat jaar vond
ze haar Waterloo in de Finse Golf.
Het schip werd bij een Russische
luchtaanval tot zinken gebracht.
Het zou tot 1947 duren voordat ze
door de Finnen werd gelicht. De
Nederlands regering had geen inte
resse in de zwaar gehavende ex-
Gelderland en deed er afstand van.
JAN SMIT
