Grootvader Roos' levensverhaal
69
Op de Algemene Begraafplaats in
Huisduinen bevindt zich het graf
van Jan Roos. Het is mijn grootva
der, die ik spijtig genoeg nooit heb
gekend. Maar mede aan de hand
van de originele persoonsboeken
die op de marineschepen werden
bijgehouden over loopbaan, sala
risbetalingen en eventuele bevor
deringen heb ik zijn periode bij de
Koninklijke Marine kunnen
reconstrueren. Een periode, die in
september 1922 eindigde met een
tragisch ongeluk aan boord van
het pantserdekschip Hr. Ms. Gel
derland.
jan Roos ziet op 25 september 1883
in Haarlemmermeer het levens
licht, als zoon van Korstiaan Jansse
Roos, die commandeur schilders is
op de Rijkswerf, en Johanna Catha-
rina Been. De familie Roos verhuist
naar Den Helder, en staat daar van
af 8 april 1890 ingeschreven. De
meesten van de negen kinderen
trekken later naar Amsterdam,
maar Jan Roos meldt zich bij de
marine zodra hij achttien jaar is.
Hij wordt op 19 april 1901 geplaatst
aan boord van het wachtschip Wil
lemsoord, als stoker derde klas. Hij
verdient dan twintig gulden per
maand. Bijna zes jaar later, op 21
februari 1907, trouwt hij met Eliza-
beth Catharina Kooman. Het echt
paar woont aan de Kapperstraat
nummer 6, een zijstraat van de
Spoorstraat, ter hoogte van het Jut-
tersplein. Feitelijk de straat vóór de
Palmstraat. Zij krijgen drie doch
ters, van wie de tweede, Pietronella
Maria Roos, mijn moeder is.
Jan Roos doet bij de marine dienst
op zowel pantserschepen als pant-
serdekschepen. Het verschil is aan
de buitenkant te zien. Een pantser
dekschip heeft twee stoompijpen,
een pantserschip één. De schepen
zijn rond de eeuwwisseling ge
bouwd door de Rotterdamse Maat
schappij van Scheeps- en Werktuig
bouw Feijenoord in Rotterdam.
De Koninklijke Marine laat in die
periode zes pantserdekschepen en
drie pantserschepen bouwen. Ze
zijn ruim 94 meter lang, 15 meter
breed en hebben een diepgang van
5,4 meter. Aan boord bevinden zich
325 beman
ningsleden. Het
machinevermo
gen van de pant
serdekschepen
is ruim negen
duizend pk, die
van de pantser
schepen 6300
pk.
Als er brandstof
moet worden ge
laden, komt er
per keer tussen
de 450.000 en
900.000 kilo
kolen aan boord.
Dat gaat in die
dagen nog heel
primitief, met
houten platte
kruiwagens. On
danks de stuif-
kleden die over
de dekhuizen
zijn gespannen,
wordt het schip
Jan Roos korp.
Mach. km
roetzwart en dat geldt ook voor de
houten steiger voor het kolenladen
aan de Buitenhaven, de 'Jantjes'
zelf en eventuele toeschouwers.
Jan Roos krijgt sinds zijn aantreden
tal van plaatsingen, zoals op het
pantserschip Koningin Regentes
(1902-1904), de pantserdekschepen
Noord-Brabant (1904), Holland
(1904-1905) en Gelderland (1905),
het fregat Van Speyk en de pantser
schepen Emma en Van Heems
kerk. Zijn wedde stijgt navenant.
