ninklijke onderscheiding brengen8,
vergezeld van een schilderij van de
befaamde zeeschilder Jaarsma. Hij
redigeerde toen nog altijd 'De
Stormklok', en schreef die vrijwel
alleen vol. En de foto van de viering
van zijn 75ste verjaardag spreekt in
dit opzicht voor zichzelf. Zowel het
Helden der Zeefonds
als de plaatselijke ver
eniging van oud-red
ders 'Moed, Volharding
en Zelfopoffering' was
met een grote afvaardi
ging aanwezig bij
Levy's begrafenis na
zijn overlijden op 17
mei 1961 in Amster
dam. Hij is 76 jaar oud
geworden. Mevrouw
Grunwald overleefde
haar man met vele ja
ren. Ze ging na zijn
dood in het Willem
Drees-huis in Amster
dam wonen en is daar
op 28 mei 1979, op 87-
jarige leeftijd, overle
den.
Herkomst
Met het voorgaande is
wel het antwoord ge
vonden op de vraag wat
er van Levy Grunwald
en de zijnen is gewor
den. Maar Hoogen-
bosch' notitie, waarvan
in de aanhef sprake is,
wierp in feite nóg een
vraag op: waar kwamen
ze vandaan? Bij ar
chiefonderzoek was hij
namelijk gestuit op een
David Grunwald, die
geboren was rond 1790
in de Russische stad
Neyschweiz en in juli 1850 in Den
Helder een paspoort aanvroeg om
vandaar naar België te kunnen rei
zen. Indien deze David dezelfde
was als de David Grunwald die
rond 1860 in Den Helder gods
dienstleraar was bij de joodse ge
meente aldaar, was hij de stamva
der van de Helderse familie Grun
wald en was deze familie dus van
Russische afkomst. Aldus rede
neerde Hoogenbosch. Inmiddels is
vast komen te staan dat de stamva
der van de Helderse Grunwalds in
derdaad een David Grunwald was,
die op 16 april 1787 in Nieschwitz
derland kwam. Van der Sluijs vond
het waarschijnlijk dat hij vluchtte
voor de programs, de gewelddadige
vervolgingen waar de Russische jo
den regelmatig aan blootstonden.
Hoewel de stelselmatige progroms
van overheidswege pas later onder
tsaar Alexander III (1881-1894)
plaats vonden, werden
de joden in Rusland al
eeuwenlang gediscrimi
neerd en kregen ze bijv.
vaak de schuld als er
dingen misliepen. Hier
zou dus een (of de) aan
leiding kunnen schui
len voor een vlucht van
David. Als geleerde
godsdienstonderwi j zer
was hij immers een
vooraanstaande figuur
in de joodse gemeen
schap. En hoge bomen
vangen nu eenmaal veel
wind-
Een nog jeugdige Levy Grunwald.
Foto S. Dijkstra te Helder.
(Foto collectie mevr. R.Froehling - Grunwald).
in Rusland (gouvernement Minsk)
werd geboren als zoon van Isaac
Grunwald en Betsy Mozes. Hij was
koopman van beroep en godsdienst
leraar in de joodse gemeente 9.
Men kan zich nu natuurlijk afvra
gen waarom deze David Grunwald
zijn vaderland verliet en naar Ne
In welk jaar David naar
Nederland kwam is
(nog) niet precies be
kend. Zijn naam komt
men bij onderzoek voor
het eerst tegen in Ol-
denzaal. Dat was één
van de Nederlandse
grensplaatsen met een
tolerant beleid jegens de
joden: de joodse immi
granten kenden Olden-
zaal het best van naam:
'als je daar maar een
maal was!...'10. Voor de
meesten hunner vorm
de Oldenzaal trouwens
alleen maar een door
gangshuis: sommigen
echter hebben zich er
blijvend gevestigd. On
der hen ook David Grunwald, al
zou hij zich theoretisch eerst nog
elders kunnen hebben opgehou
den. In 1812 komt hij nog niet voor
de op de ledenlijst van de joodse ge
meente in Oldenzaal. Maar op 31
maart 1831 doet hij bij de Burgerlij
ke Stand in Oldenzaal aangifte van
33
