ng tot
die
:t een
en,
W
r
iet KIM.
snde
?er-
ig in
:stel
gen
)e hijs-
st met
irich-
i het
is om
;n te
k-
ïu, is
Ster-
ia tale
orpe-
ivazee
hts
-Ir.
:o-
en het
iana
no
vember 1936 mee van IJ muiden
naar Den Helder.
Van daaruit zal de kruiser op 12 ja
nuari haar eerste en tevens laatste
grote reis maken. Het wachtsvaar-
tuig Koningin Emma der Nederlan
den en enkele andere marinesche
pen hebben vooraf tijdelijk plaats
ingeruimd voor de De Ruyter. De
kruiser is bovendien te lang om te
draaien en moet dus achterwaarts
de haven uitgetrokken worden.
Triomftocht
De reis naar Nederlands-Indië is
een ware triomftocht, waarover in
de pers uitvoerig wordt geschreven
en later zelfs een boek verschijnt.
Hr. Ms. De Ruyter arriveert tenslot
te op 24 februari. In de bezochte
havens volgt de ene demonstratie
vaart na de andere receptie. Pas als
al het feestgedruis verstomt, begint
de kruiser aan haar taak als vlag
genschip voor het eskader met pa
trouilles en escortevaart.
De oorlog breekt uit, maar pas bij
de aanval op Pearl Harbour wordt
het ook in Indïe menens. De vuur
doop voor het schip is eind januari
1942 in de Balizee, als het schip sa
men met andere geallieerde eenhe
den een Japanse luchtaanval af
weert.
Er zullen meer aanvallen volgen,
maar de kruiser slaat ze allemaal af.
Wanneer bovendien in de Straat
Badoeng een treffen met de Japan
se oppervlaktevloot, op 18 en 19 fe
bruari 1942, volgens de geallieer
den zelf in een eclatant succes ein
digt, neemt in Indië het optimisme
toe. Ten onrechte, zo zal al snel blij
ken in de Javazee.
Het verloop van die beruchte slag
is reeds menigmaal uitvoerig be
licht en zo ook de rol van Hr. Ms.
De Ruyter en eskadercommandant
Karei Doorman. De kruiser krijgt in
het duel met de Japanse vloot een
groot aantal treffers. De Japanse
commandant van de Amatsukaze
zal later verklaren dat het schip
'brandt als een lucifersdoosje dat
vlam heeft gevat.'
Dramatisch
De trots van de Nederlandse zee
macht is plotsklaps kreupel en
kreunt in al zijn voegen. Dan volgt
de fatale torpedering. Munitie en
stookolie vatten vlam. Hr. Ms. De
Ruyter maakt direct slagzij. De eva
cuatie verloopt dramatisch, omdat
slechts één sloep gestreken is en
reddingsvlotten met lijnen aan het
schip blijven vastzitten terwijl nie
mand in het water een mes bij zich
heeft. Losdrijvende vlotten worden
steeds naar het brandende wrak ge
zogen.
Slechts eenderde van de beman
ning zal de ramp uiteindelijk over
leven. Zij worden door de Japan
ners krijgsgevangen gemaakt. De
meesten zijn er getuige van ge
weest hoe de De Ruyter, ruim drie
tot vier uur na de torpedering, nog
eenmaal hoog oprijst, om daarna
pijlsnel naar de diepte weg te zak
ken. Maar, zo menen velen in het
kielzog van koningin Wilhelmina,
'ze heeft de eer van onze driekleur
hoog gehouden.'
Ronald den Boer
Er zijn naslagwerken en naslagwerken. Het boek dat uitgeverij Asia
Maior uit Purmerend recent uitgaf over de imposante kruiser Hr. Ms.
De Ruyter (1933-1942) is zeldzaam mooi. De liefhebbers vinden hierin
een schat aan foto's, gemaakt vanaf de allereerste kiellegging tot enke
le maanden voor de ondergang tijdens de Slag in de Javazee. Daar
naast worden uitgebreide, uitvouwbare plattegronden van het schip
getoond. Maar het zijn niet alleen de ongeveer 180 illustraties die het
boek zo aantrekkelijk maken. De auteurs H. J. Legemaate, A. J. J. Mul
der en M.G. J. van Zeeland hebben met hun tekst bepaald geen half
werk geleverd. Zij beschrijven uitvoerig de geschiedenis van het krui
ser-model, de Nederlandse politieke situatie aan het begin van de ja
ren 30, het bijbehorende gekissebis over de opbouw van de marine
vloot en het uiteindelijke besluit tot bouw van de De Ruyter. De le
vensloop van het schip en het leven aan boord wordt, mede aan de
hand van archiefstukken en getuigenissen van oud-opvarenden, ge
volgd. En hoewel de schrijvers zeer gedetailleerd te werk gaan, is het
boek beslist leesbaar gebleven.
RdB
Hr. Ms. De Ruyter, 1933-1942. ISBN 90 74861.
Prijs: 69,50.
43
