Inmiddels vonden in beide Mars
diepdorpen met in totaal bijna
3.000 inwoners de eerste grote mi
litaire inkwartieringen plaats. Er
werden huizen, schuren en pak
huizen gehuurd, matrassen en de
kens gekocht, tafels en banken ge
maakt. Er kwamen extra kerkdien
sten toen in februari 1793, de
maand van de Franse oorlogsver
klaring, de schout en schepenen
een missive van de Heeren Staten
van Holland en West Friesland
ontvingen waarin de noodzakelijk
heid stond beschreven tot het hou
den van veertiendaagse bedeston
den 'om den Goddelijken Zegen
en bijstand over de regtvaardige
wapenen van den Staat tegen den
vijand af te smeken' 3. In dat jaar
bestaat de kustverdediging van de
dorpen inmiddels al wel uit verbe
terde en versterkte batterijen, op
Kaaphoofd lag 'de groote Battereye
de Princes van Oranje", oostelijker
lag "de Erf-Princes geleegen aan
het Nieuwediep by de Helder' 4.
Iedereen rekende erop dat de vij
and vanuit zee zou komen, wat
echter een misrekening zou blij
ken. Maar zo was het voorheen wel
altijd gegaan, de Watergeuzen, de
kaperschepen en de vijandige En
gelse schepen, zij kwamen van zee
en voeren dan triomfantelijk het
Marsdiep op. Ondanks de bede
stonden met de predikanten Hanau
en Bartelings in de kerken aan het
Marsdiep kwam er tenslotte een in
val, maar over land. Want in de
koude wintermaand van januari
1795 bereikten de Franse troepen
na Alkmaar ook Den Helder en gaf
de vloot zich zonder gevecht over.
Baljuw Cornelis van Herwerden
had toen de overgave al geschreven
'omme in navolging van de over
wonnen plaatsen door de Fransche
Armé geresolveerd de navolgende
Capitulatie voor de dorpen en in-
geseetenen te beveelen' 5.
De Fransen kwamen Nederland
"bevrijden" van het machtsmis
bruik van de regenten en hun fami
lie, van het verdorven regeringsstel
sel en de gegroeide tegenstellingen
tussen arm en rijk, van de corruptie
en het verval. Het Oranje Huis was
inmiddels op zondag 18 januari
T795 gevlucht en bevond zich in
Engeland. Niet veel later was ons
land voor een jarenlange periode
bezet en kreeg het een nieuwe
naam: de Bataafse Republiek. Toen
het Verdrag van Den Haag werd ge
tekend sloot de Bataafse Republiek
met de Franse Republiek een ver
bond, zij deden daarbij de belofte
geen afzonderlijke vrede met Enge
land te sluiten. Engeland werd nu
dé vijand en langs de kust werd de
verdediging versterkt. Ook kleine
dorpen als Schoorl en Camp (Cam
perduin), Petten én Callantsoog
kregen 'een wagthuijs
en een seijnpost', zelfs inkwartie
ringen en geschut.
Vrijheidsboom
In de gereformeerde kerk van Den
Helder werd op 10 februari 1795 ge
stemd door de burgers van Den
Helder en Huisduinen voor een
nieuw bestuur onder Frans bewind
'tot de benoeming van deskundige
persoonen tot het veranderen eener
regering' 6. Vrijheid, Gelijkheid en
Broederschap daar ging het om en
voor de tijd van twee maanden
werd een 'nieuw bestuur' gekozen,
niet helemaal toevallig waren dat de
Prospect van de Helder 't Nieuwediep en rede van Texel.
wnwrirtrtrtrir
n6
