Militaire metaalvondsten rond 1800
Begin december vorig jaar kwam het boek "De lange herfst van 1799"
uit, over de Russisch-Engelse invasie in Noord-Holland. Het boek be
schrijft de militaire gebeurtenissen van 1799, die bijdroegen tot een gro
te wijziging van de politieke kaart in Europa. Gedurende drie maanden
tijd voerden duizenden Russen, Engelsen, Fransen en militairen van het
Bataafse leger slag met elkaar. Daarbij verloren zij een groot aantal me
talen onderdelen van hun uniformen en wapenuitrusting. Daar hieraan
in dit boek niet of nauwelijks aandacht is besteed, vroeg Rens Schende-
laar mij of ik voor Levend Verleden de metaalvondsten wil beschrijven,
die door mij zijn gevonden met de metaaldetector en dan vooral vond
sten die te maken hebben met de Russisch-Engelse invasie. Verder zal
ik iets schrijven over een stuk historie dat voor Den Helder en Huisdui
nen zeker niet in de vergetelheid mag raken.
Voor degenen die niet bekend zijn
met het begrip metaaldetector: in
het kort kun je zeggen dat het een
elektronische apparaat is, bestaan
de uit een kastje die via een steel
verbonden is met een schijf. Deze
schijf wordt door de detectorama
teur in een zwaaiende beweging bo
ven de grond bewogen. Wanneer
deze schijf boven een metalen voor
werp in de grond komt, geeft het
kastje een geluidssignaal en kan er
worden gegraven..
In 1982 kocht ik een metaaldetector
en ben ik begonnen met het zoeken
naar oude munten, gespen, kno
pen, sieraden, gewichten, enzo
voorts. In het begin wist ik niet
waar ik moest zoeken en ging ik
voornamelijk in de duinen rondkij
ken. Ik vond er hoofdzakelijk hul
zen, die tussen eind vorige eeuw en
ver in de twintigste eeuw tijdens
militaire oefeningen in de grond
belandden. Verder zocht ik vaak na
een storm op het strand. Hier
kwam vaak na duinafslag provinci
aal en zogeheten Wilhelminageld
vrij.
Later ben ik me met behulp van
oude kaarten meer gaan concentre
ren op terpen in Friesland, wat leu
ke vondsten heeft opgeleverd. Het
allermooiste was voor mij toen ik
getuige was van de ontdekking van
de Vikingschat op Wieringen.
Mijn ervaring en die van collega
zoekers is, dat er in de duinen en
de Huisduiner polder weinig me
taalvondsten uit de tijd rond 1799
zijn gedaan. Naar aanleiding van
een krantenartikel uit het Noord
hollands Dagblad, in 1986, kwam
ik voor het eerst in aanraking met
de 'Engelsen en Russen'. Er werd
geschreven over een 'zeldzame
vondst: knoop van artillerist uit
1799'. Deze bleek ontdekt bij 't
Zwanewater. Volgens het Konink
lijk Nederlands Leger- en wapen
museum 'Generaal Hoefer' heeft
deze tinnen knoop toebehoord aan
een lid van de Royal Artillery, date
rend uit de periode 1790 tot 1805.
Een bewijs dat de Engelsen ook in
Den Helder zijn geweest, biedt de
vondst van een identieke knoop in
de Huisduiner polder. Deze is niet
van tin gemaakt, maar van koper.
Omdat ik 'm niet zelf heb gevon
den, kan ik dit exemplaar niet to
nen. Wel kan ik één exemplaar van
twee identieke knopen tonen (afb.
1). Deze zijn gevonden naast de
West-Friese zeedijk, op een perceel
waar volgens een oude kaart omst
reeks 1750 een boerderij stond.
Deze hoeve bevond zich als enige
pal tegen de West-Friese zeedijk
aan. Het is niet verwonderlijk, dat
Engelse militairen, die langs de
West-Friese zeedijk trokken, hier
enige tijd hebben vertoefd. Andere
vondsten die dit aannemelijk ma
ken, zijn enige tientallen ontafge-
AFBEELDINC 1
schoten musketkogels die ik daar
heb gevonden op het land rondom
de boerderij. De afbeelding toont
drie kanonnen met even zovele bal
len. Deze ballen duiden kanonsko
gels aan, zoals die in die tijd zijn
verschoten.
Tussen het huidige Botgat bij
Groote Keeten en de vuurtoren De
Kaap zijn op 27 augustus 1799, na
een bombardement, de eerste En
gelse troepen aan land gezet. Met
een speciale metaaldetector heb ik
twee grote ijzeren kanonkogels ge
vonden, die elk een gewicht hebben
van ongeveer 15 kilo en een diame
ter van ongeveer zestien centime-
109
