Oude kranten in de wereld, in Nederland en in Den Helder
Bij het zoeken naar feiten uit de geschiedenis van
Den Helder en hoe die destijds in de krant werden
beschreven, raakte ik verward in de vele verschillen
de kranten die er in de vorige eeuw in Den Helder
werden uitgegeven, waarvan de naam ook nog regel
matig veranderde. Het is ook voor anderen wellicht
nuttig enige ordening aan te brengen. Ik heb wat
wetenswaardigheden toegevoegd over de geschiede
nis van 'de krant'
Het begin van de krant
Een krant in de huidige betekenis van het woord heeft
zich geleidelijk ontwikkeld. Nieuwsbrieven werden al
in de Romeinse tijd en ook in China gemaakt, overge
schreven en verspreid, soms alleen voor ambtenaren.
In de vijftiende eeuw konden in Venetië - een van de
grootste handelssteden in die tijd -op de bekende
Rialtobrug berichten over handelswaar en nieuws uit
andere landen worden gekocht voor een muntje, een
'gazeta'. Dat is meteen de oorsprong van 'gazette', zo
als nog steeds veel kranten heten. Vlugschriften over
één onderwerp (oorlog, stormvloed e.d.) werden in Eu
ropa met de verspreiding van de boekdrukkunst en het
opkomen van een redelijk functionerende postdienst
in de tweede helft van de zestiende
eeuw gedrukt en verkocht, soms in
het Latijn, waar ze 'Relationes'
heetten.; ons woord relaas komt
daar vandaan. Een relaas is nog
geen krant, daarvoor moeten er
meerdere soorten nieuws in staan,
de uitgave moet regelmatig zijn en
vrij verkrijgbaar. Als eerste krant
die aan deze eisen voldeed wordt
genoemd de 'Aviso, Relation oder
Zeitung' (1609 vermoedelijk Wolf-
enbüttel). Aviso is een verouderd
woord dat in Oostenrijk nog ge
bruikt wordt voor een notitie 'ter
kennisname'. In de jaren daarna
verschenen dit soort weekbladen in
meer Duitse steden.
Nederland
Nederland en België volgden spoe
dig. Het waren vaak drukkers en/of
boekhandelaren die ook kranten
uitgaven ('Courantiers'), zo bijvoor
beeld Caspar van Hilten met de
'Courante uyt Italiën, Duytslandt,
enz' (Amsterdam, 1618) en Abra
ham Verhoeven met de 'Nieuwe
Tijdinghe' (Antwerpen,1620).
'Courant' (de rennende) werd ver
nederlandst tot krant. De Neder
landse vertaling 'loopmare' staat
nog wel in het woordenboek, maar
is in onbruik geraakt;.
41
