1 7
i WW
De lange herfst van 1799
De Russisch Engelse invasie in polder en duin
In 1999 is het twee honderd jaar geleden dat de
invasie plaatsvond op de stranden tussen de Kleine
Keeten (strandslag Falga) en Callantsoog met als
doel de Fransen uit Nederland te verdrijven en het
Oranjehuis terug aan de macht te brengen. Dit was
voor de Stichting Herdenking 1799 aanleiding om
een herdenkingsboek uit te geven. Op 19 november
jl. vond in Castricum de presentatie plaats. De
hoofdstukken in het boek zijn geschreven door ver
schillende auteurs, zowel professionele- als amateur
historici. In het eerste hoofdstuk worden de gebeur
tenissen van 1799 geplaatst in een breed historisch
kader (de toestand in de Republiek der Verenigde
Provinciën in de tweede helft van de 18e eeuw, de
Franse Revolutie en de Coalitie oorlogen). In hoofd
stuk twee en drie volgt een volledig en gedetailleerd
verslag van de veldtocht en de veldslagen en een
beschrijving van de deelnemende legers, hun
wapens en uniformen. Aan de gewone man in
Noord-Holland wordt ruime aandacht geschonken
in hoofdstuk vier dat de economische situatie, het
leven en de leefomstandigheden van alle dag
beschrijft op het platteland en in de steden. In apar
te hoofdstukken komen de gebeurtenissen en bele
venissen van burgers in en rond Alkmaar, Beverwijk
en Den Helder aan de orde.
Hoofdstuk 8 getiteld 'Den Helder
en Huisduinen tijdens de Franse
tijd en de Engelse invasie', is ge
schreven door Rens Schendelaar.
Als bron is voornamelijk het ge
meentelijk 'oud archief van Den
Helder en Huisduinen geraad
pleegd, voor literatuur de biblio
theek van het Koninklijk Instituut
van de Marine. In dit hoofdstuk
wordt uitgebreid ingegaan op de
onrust die in de dorpen heerste
sinds de 4e Engelse Oorlog (1780-
1784) en de kustbewaking die be
stond uit kleine schansen langs
het Marsdiep.
Dan de bezetting door de Franse
troepen van 1795 tot 1814 met als
gevolg de uitputtende inkwartiering
bij de burgers thuis door gebrek
aan kampementen van Franse- én
Hollandse militairen. Het verdriet
van de plaatselijke families van ze
ker tweehonderd, in Engeland ge
vangen zittende, vissers en zeelui
die in grote armoe leefden omdat
zij geen inkomen hadden, ook dat
de Engelsen optimistisch waren
over de afloop van de invasie én er
zelfs spionage op het Marsdiep
plaatsvond.
Het hoofdstuk verhaalt ook over de
berichten die het dorpsbestuur
kreeg over de Engelse scheepsbe-
wegingen voor onze kust, over de
invasie en de directe gevolgen voor
de bevolking en het dorpsbestuur.
Dat Den Helder een bijzondere
plaats innam tijdens de invasie
blijkt uit het feit dat de in Engelse
ballingschap levende Erfprins Wil
lem Frederikvan Oranje Nassau,
de latere Koning Willem I, in Den
Helder verbleef tijdens de veldtocht
van het invasieleger. Met het ver
trek van het Russisch-Engelse in
vasieleger, zuiveringen in de dor
pen, verdeling van goederen en gel
den, de lege dorpskas én de veran
deringen, wordt het hoofdstuk over
Den Helder en Huisduinen beslo
ten. Vervolgens is er een hoofdstuk
gewijd aan de rol van de pers (zo
wel de regionale als landelijke) met
name over de verslaggeving van het
gedrag van de Russen in Bergen.
Het boek eindigt met een korte
analyse over de gevolgen van de in
vasie zowel politiek, als econo
misch en sociaal voor wat betreft de
plaatselijke bevolking en in Euro
pees verband.
Het resultaat is een schitterende
uitgave, gebonden in 248 pagina's
en rijk geïllustreerd met o.a. 16
kleurenpagina's. Het is verkrijg
baar bij boekhandel 'de Drie Boek
jes' onder de titel 'De lange herfst
van 1799, de Russisch Engelse in
vasie in polder en duin' (ISBN 90-
9011823-3). De oplage is beperkt én
29,90 is beslist niet duur!
39
