Een fort aan de Waddenzee A. Carmiggelt 64 Geschiedenis en archeologie van De Schans op Texel Archeologische publicatie Provincie Noord-Holland, no. 3, Haarlem 1998. f 12,50 De Schans op Texel kent een boei end en bewogen verleden. Het fort is evenals de schansen op Wierin- gen, Huisduinen, Nieuwediep en Vlieland gebouwd in het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568 - 1648), teneinde een Spaanse inval in het Zuiderzeegebied te verhinde ren. De eerste vermelding van De Schans op Texel wordt geciteerd door de geschiedschrijver Pieter Christiansz. Bor (1559 -1635). In zijn Historie der Nederlandschen Oorlogen beschrijft hij de mislukte poging van Caspar de Robles, Spaans officier en stadhouder van Friesland (de 'Stenen man' op de dijk bij Harlingen) om het eiland Texel te veroveren. Hij schrijft dat de Geuzenaanvoerder Sonoy 'op de selve (Texel, Huisdui nen, Wieringen) sekere schansen tot bewaringe van dien hadde doen maken'. In 1579 is er sprake van ene Cornelis Jansz. die als vertegenwoordiger van de Sta ten van Holland op het 'fort binnen Texel met twin- tigh soldaten, die de selve aldaar tot laste vanden Lan de sal mogen houden'. Ook op diverse kaarten uit die tijd wordt De Schans al aangegeven. Het nabij gelegen dorpje Oudeschild heeft er zijn ontstaan mede aan te danken; diverse bekende personen als Cornelis Tromp, Johan de Witt en Napoleon komen in de ge schiedenis van dorp en schans voor. Behalve als mili tair fort speelde De Schans onder meer een rol als la zaret (ziekenboeg), rechtszaal (berechting van deser teurs in oorlog op zee) en - in de Franse Tijd - als ka zerne. Het met een veertigtal (kleuren) foto's en kaart jes rijk geïllustreerde eenvoudig geschreven boekje verscheen ter gelegenheid van de wederopenstelling na restauratie in september 1998. J.T. BREMER Aquarel van De Schans vervaar digd door J. Andriessen in 1780. De daken van de kazernes zijn boven de wal zichtbaar.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Levend Verleden - Den Helder | 1998 | | pagina 32