23
bemanning aan boord. Het merendeel van de
Bataven had nimmer de zee bevaren en het
grootste gedeelte was zeeziek. Geen wonder, er
bevonden zich weeskinderen en jonge jongens
aan boord die nu voor de eerste maal op zee
waren. De officieren waren te jong en onbekend
op de schepen. De opperbevelhebber een in de
praktijk onervaren man en op de vloot ontbrak
het aan eensgezindheid en een gezond nationaal
bewustzijn vooral door de oranje-gezindheid van
de bemanningsleden.
De vice-admiraal wist dit alles, daarom verzond
hij een week voor de afvaart, zijn bezwaren naar
zijn superieuren. Maar men had de strijd gewild
en hij zou gehoorzamen. Ongeveer zes mijlen uit
de kust, koers oost-noord-oost. Het was twaalf
uur in de middag en op zijn vloot was alles, voor
wat dit waard was, gereed voor het gevecht.
Het Engelse Noordzee-eskader was voltallig en
er werd, nog steeds met alles bij, en een gunstige
noord-westenwind koers gezet naar de Hollandse
kust, waar de Bataafse vloot onder langs zeilde.
Toen Duncan om circa 11.30 uur naderbij kwam
bemerkte de Brit dat de Bataafse vloot het steeds
meer op de kust aanhield, (de schepen hadden
minder diepgang dan de Engelsen), en dat het
afsnijden van de Bataafse vloot, die koers op
Texel hield, onmogelijk zou worden. Tijd verlo
ren was al verloren zodat Duncan besloot tot de
riskante manoeuvre van het doorbreken van de
Bataafse linie.
Dit betekende opnieuw zeil meerderen en met
kracht op de vijand los. Om 12.05 uur gaf hij het
Engelse sein nummer 5 "for close action" waar
op de Engelse opper-bevelhebber zijn equipage
liet aantreden en allen in gebed voorging. Hij
smeekte de Opperheer om de zegen over zijn
wapenen en beval zich en de zijnen in de gena
de Gods aan. Op dat moment was men de vij
and, die inmiddels nu slechts vier mijlen uit de
wal liep, tot een kwart mijl genaderd en kregen
de vlagofficieren de gelegenheid om de zwakke
punten van de Bataafse vloot te onderscheiden
en hun plan van doorbreken te bepalen.
De wind kwam uit west-noordwest, er stonden
hoge zeeën, het weer was donker met buien en
regenvlagen.
De eerste aanval was tegen de Delft gericht
waarbij het schip, als achterste van de Bataafse
linie, het eerst van allen een aanval moest door
staan. De Delft, het schip van kapitein Gerrit
Verdooren met een beman ning van 350 man en
54 stukken kreeg het zwaar te verduren, de ver
woesting was ontzettend, het schip werd al
gauw een weerloos wrak. Voor de bevelhebber
bleef er niets anders over dan de vlag te strijken.
Verdooren deed dit om ongeveer kwart over
twee, na rijp beraad, en op verzoek van zijn uit
geputte bemanning. Na tevergeefs op enig ont
zet gehoopt te hebben, en nadat op vier na reeds
alle schepen de strijd hadden gestaakt. Hulp was
niet meer te verwachten, ieder schip vocht zijn
gevecht. Macht om anderen te hulp te komen
had men niet. Het verlies op de Delft was inmid
dels opgelopen tot 43 doden en 97 gewonden.
De bemanningsleden op de vloot gingen door
een ware hel. Zij waren uitgeput en de situatie
was hopeloos. Ondertussen was het zwaar weer
geworden. Er was paniek, brand en veel rook
terwijl de bevelhebbers hun orders gaven. Alles
ging aan stukken, de zeilen klapten stukgescho
ten in de wind, de tuigage waaide gevaarlijk
over de bovendekken. Tegen beter weten in
vroegen de bevelhebbers om assistentie aan de
overige schepen. Om uiteindelijk het sein "haal
neer de vlag" te moeten geven. Gelijktijdig wer
den de seinboeken en papieren overboord gezet.
De Bataafse vloot had een verloren strijd gestre
den, met de overgave van: de Monnikendam -
Alkmaar - Delft - Haarlem - Jupiter - Hercules
- Gelijkheid - Admiraal Tjerk Hiddes de Vries
en de Wassenaar.
Alle bevelhebbers werden na de overgave van
hun schip met een Engelse sloep aan boord van
een vijandelijk schip gebracht. Ondertussen
werden Britse Matrozen met een officier op de
Bataafse schepen afgezet om hand en spandien
sten aan de bemanning, schip en tuigage te ver
lenen.
Om kwart over drie streed alleen de Vrijheid
nog. Het schip kampte met pech want bijna
twee uur voor de aanval was de grote mast-ra
gebroken, een zware bui vernielde het rondhout.
