83
grootste uitgavenposten waren: openbare wer
ken 44.933, armenzorg 25.876 en lager
onderwijs 23.323. De inkomsten uit de eer
der genoemde verbruiksbelastingen waren: op
gedistilleerd/likeuren 42.152, op gemaal (meel)
35.676, op geslagt (vlees) 15378 en op turf
5088.
OPENBARE VEILIGHEID
Den Helder had een politiecorps van 41 man,
bestaande uit een commissaris, een inspecteur,
zeven agenten, zes veldwachters en 26 nacht-
wachts "behoorende tot de politie". De Rijks-
veldwachtbrigade te Helder omvatte een Briga
dier Majoor Titulair en vijf rijksveldwachters.
BRANDEN
Door brand getroffen werden in 1867 een
woning ("door onvoorzichtigheid; spuiten inge
zet"), een keet (door onvoorzichtigheid, "bran-
demmers" ter blussing ingezet, schade 25 gul
den), een hooischuur op 't Koegras (gedeelte
lijk verbrand vanwege hooibroei, 2 spuiten in
gezet, schade 400 - was verzekerd) en een loods
(ook gedeeltelijk verbrand vanwege onvoor
zichtigheid, 2 spuiten ingezet, was verzekerd).
STRANDINGEN
8 Februari. "Het Amerikaansche schip Addison,
kapitein Slow, met tabak van Samarang naar
Amsterdam (via Den Helder en het Noord
hollands kanaal). Van de equipage zijn 19 man
en de vrouw en het kind van de kapitein omge
komen. De kapitein zelf, de 1ste stuurman en
vier matrozen zijn op een wrak drijvende
gevonden en in de haven aangebragt".
24 Maart. "Het Engelsche stoomschip Clyda,
kapitein G. Jonas, met steenen en leijen, naar
Hamburg. De equipage is gered door de red
dingboot". "Op den zuidelijken dam der
Marineschutsluis te Nieuwediep is van rijks
wege eene sleephelling gemaakt ten dienste van
de N.en Z.hollandse reddingmaatschappij".
MILITIE EN SCHUTTERIJ
Van de 128 potentiële dienstplichtigen moes
ten er 46 in dienst. Voor de loting bleken er
65 goedgekeurde kandidaten te zijn. Vier
plaatsvervangers en een nummerverwisselaar
namen de plaatsen in van kapitaalkrachtige jon
gelui die niet in dienst wilden en daar flink wat
geld voor over hadden. De tot dan toe 'sla
pende' schutterij in Den Helder moest 'dienst
doend' gaan worden. Het Artillerie Vrijkorps
telde "tusschen de 222 en 256 werkende leden
en 90 niet werkende contribuanten. Het onder
wijs, zoowel practisch als theoretisch, werd
gegeven door de heeren 1ste Luit. Adj. Ponse,
em Paravicini di Capelli. Gedurende den zomer
hebben 56 exercitiën plaats gehad, waarvan 33
met het geweer en in de manoeuvres, en 23 met
het geschut op de batterij aan het wierhoofd".
KERKELIJKE ZAKEN
(bron: J.T.Bremer in de Helderse Courant van
6-8-1994).
De Evangelisch Lutherse gemeente in Den
Helder had in 1867 te kampen met de moder
ne prediking van ds. W.J. Manssen (sinds 28
oktober 1866). Hij zou daardoor een zeer slech
te invloed uitgeoefend hebben op de gemeen
te. Voor het eind van 1867 vertrok deze predi
kant evenwel naar Beverwijk, maar zijn opvol
ger (29-3-1868 tot 1-12-1880) zou zo mogelijk
nog vrijzinniger blijken. De gemeente zou door
hen "te gronde zijn gericht".
ONDERWIJS
Den Helder had een zogenoemde Herhalings
school (voor volwassenen, 's avonds en een
zondagschool met een onderwijzer en 110 jon
gens, alsmede 100 meisjes. Aan de normaal
school ontvingen drie rijks- en twee particu
liere kwekelingen hun opleiding. Drie
"gemeentekweekelingen verkregen eene acte
van bekwaamheid als hulponderwijzer". De
hoofdonderwijzeres aan de MULO voor meis
jes heeft "wederom hare leerlingen voorbereid
voor het examen als hulponderwijzeres. Eene
daarvan deed met goed gevolg examen in de
Fransche taal en eene andere in het Engelsch
en Hoogduitsch". De plaatselijke Tekenschool
werd "op het einde des jaars bezocht door 39
leerlingen, van welke 8 voorbereidend onder-