ROND HOEVE "ORANJE-VRIJSTAAT"
47
CRISIS
"Het jaar 1866, dat in zoo vele opzigten voor
bijna alle ondernemingen ongunstig was, heeft
zijn nadeeligen invloed ook uitgeoefend op de
in onze provincie bestaande maatschappijen. De
algemene financiële crisis, de oorlog, de cho
lera en de veepest waren zoo vele oorzaken van
de in vergelijking met andere jaren zeer gerin
ge opbrengst.
Daarbij kwam, dat voor de Hollandsche IJzeren
Spoorwegmaatschappij het jaar 1866, als over
gangsperiode, door spoorversmalling en door
de in dienst stelling eener nieuwe lijn (Den Hel-
der-Alkmaar) buitengewoon bezwaard moest
worden".
Maar de opbrengst van het posterijkantoor te
Helder steeg en een nieuw telegraafkantoor
werd in oktober in dienst gesteld.
MEDISCHE POLITIE
In ons land heerste epidemische cholera; maat
regelen moesten genomen worden om ver
spreiding van de ziekte te beteugelen. Ook
pokken en typhus sloegen toe, wat leidde tot
hoge sterftecijfers. Aan cholera stierven in de
Juttersstad 38 mensen (in het wat kleinere
Alkmaar 124), aan typhus respectievelijk 21
en 9.
De cholera had in 1848/49 nog 43 slachtoffers
in Den Helder geëist (in Alkmaar toen 95).
"Vier Boere-generaals en 'n 13 jarige seun het
een oggend in 1903 in Nederland aangekom".
Aldus berichtte "Die Oosterling" een Zuid-
Afrikaanse courant van januari 1967. Dit was
na die oorlog en die boere het gaan vee soek".
Ten gevolge van de tegen de Engelsen gevoer
de oorlog waren de boeren hun bedrijven gro
tendeels verwoest en hun vee geroofd of omge
komen.
De Zuid-Afrikaanse kwestie bestond reeds sinds
1795, toen de Kaap door de Engelsen werd
bezet. Zij negeerden en minachtten de Boeren
die daar sinds Jan van Riebeek hun agrarische
bedrijven exploiteerden ten behoeve van de daar
passerende koopvaarders op weg naar Indië of
op de retourvaart naar patria.
Na de Engelse bezetting ontstond in 1836 de
Grote Trek, waaruit de boerenrepublieken
Transvaal en Oranje-Vrijstaat ontstonden. Dra
gelijke verhoudingen en perioden van spanning
en crisis wisselden elkaar af totdat Engeland in
1899 troepen concentreerde in Natal. De
Transvaalse president, Paul Kruger, eiste op 9
oktober van dat jaar de terugtrekking van deze
legermacht doch Engeland weigerde dit en de
oorlog brak uit. De OranjeVrijstaat trok partij
voor hun stamverwanten en mengde zich in de
strijd. In geen land was de protestbeweging zo
sterk als in ons land. Men kon echter slechts
toezien ofschoon menige vrijwilliger ten strij
de trok. Zo veel mogelijk hielp men met gel
delijke steun en door het zenden van ambu
lances, maar de Boeren stonden alleen. Ondanks
hun dapper verzet waren zij op 15 maart 1900
bereid tot onderhandelen doch de vijand eiste
onvoorwaardelijke capitulatie. Het lot der Boe
ren was snel beslist: Johannesburg, Pretoria,
Bloemfontijn werden bezet en op 1 september
1900 maakte Engeland de annexatie bekend.
President Kruger, hoog bejaard en niet bestand
tegen het leven te velde, week uit naar Louren-
co-Marques vanwaar hij scheep ging aan boord
van het door koningin Wilhelmina beschikbaar
gestelde oorlogschip "Gelderland".
Uiteindelijk maakte de vrede van 'Vereeniging"
in mei 1902 een einde aan de onafhankelijk-
ii
