territoir" ontstond er weer een vrije handel. Want
deze bepaling die de kustdorpen in de Franse
periode werd opgelegd tegen de sluikhandel gaf
een enorme beperking van de handelsactiviteiten.
Vooral de wetswijziging op het belastingstelsel
van de accijnsen en de in- en uitvoerrechten was
hier van grote betekenis. De handelaren hadden
nu niet meer de verplichting om de goederen in
de waag te laten wegen. Alleen het aangevoerde
(slacht)vee werd nog gewogen. Maar ook dat zou
vervallen door "het besluit van de Raad d.d. 08-
08-1865 belasting heffing op alle te slachten run
deren en het daarvan afkomstig ingevoerde
vleesch". De wegingen vonden nu alleen nog
plaats ten gerieve van de veehandelaren en de
slagers om het juiste gewicht vast te kunnen stel
len.
De waag van Den Helder zal uiteindelijk eindi
gen als de "varkenswaag aan het eind van de
Binnenhaven bij de Willemsbrug". Deze brug lag
voorheen over het Heldersch Kanaal (nu Bassin
gracht), daar waar dit kanaal uitmondde in de
Koopvaarders Binnenhaven. Anno 1995 is het de
(gedempte) omhoog lopende bocht met rijweg en
fietspad vanaf de Binnenhaven naar de burge
meester Visserbrug en het Noord-Hollandskanaal.
De waag is in de beginjaren van deze eeuw geen
gemeente waag meer maar een particuliere onder
neming. De bok waarin de balans hangt en de
schalen met de gewichtenkist warten nog wel
afkomstig van de waag aan de Kanaalweg. Echter
de eigenaar van het gebouw aan de Binnenhaven
was commies der belastingen van de Wedden.
Hij bezat een "zg. kleine vergunning om kleine
vergoedingen" aan te kunnen nemen. Er werden
circa 200 varkens per jaar gewogen, afkomstig
van de boeren uit de polders Koegras en Anna
Paulowna en bestemd voor de Helderse slagers.
De opbrengst per gewogen varken bedroeg 30
cent. Over een heel jaar gerekend kwam er te
weinig geld binnen om het waaggebouw en het
weegtoestel onderhoud te geven. Een advies van
gemeente-bouwmeester R. Kastelijn schrijft zelfs
over een noodzakelijke aanschaf van een vee
bascule voor f 150,-. Een gemeentelijke bijdrage
blijft uit. Burgemeester van Stijn schsrijft zelfs
dat "de inrichting daar sedert lang bestaat ten
gerieve van landbouwers en slagers maar is niet
door de gemeente opgericht dus ook niet onder
houden".
Als van de Wedden op 1 januari 1910 met pen
sioen gaat duurt het niet lang meer of er komt
een einde aan een tijdperk van ruim honderd jaar
waag in Den Helder.
Bronnen: Gemeentearchief Den Helder, inven
tarisnummer
27 minuten van bekendmakingen
119 resolutien van het bestuur
135 ingekomen en verzonden rekesten
136 keuren, notificatien, reglementen en
ordonnantiën
223 octrooi voor waag en waagmeester
139 straatnamen en huisnummering
(1815-1900)
372 varkenswaag AZC (1900-1918)
Rijksarchief Haarlem, inventarisnummer 42 ar
chief Gecommitteerde Raden
4078 archief Gedeputeerde Staten
41
IJzer krukgewicht van 25 Nederlandse pon
den, uit de periode circa 1850.
(Museum de Waag, Deventer
RENS SCHENDELAAR.
