38
jaar 1781 ondanks de vele geschillen die hij had
met het plaatselijke bestuur en de mannen die
hun brood in en rond het Nieuwediep verdien
den.
WAAGRECHT VOOR DEN HELDER
Het is nog geen dertig jaar later als de Neder
landen zich in de Franse periode (1795-1814)
bevinden. Door de inkwartiering begint Den
Helder zich tot een groot dorp te ontwikkelen.
Een dorp waar zich ondertussen allerlei hande
laren, kooplieden en neringdoenden kwamen ves
tigen. Zo gebeurde het dan ook dat op 20 sep
tember 1797 het Provinciaal Bestuur van Holland
in Den Haag toestemming gaat verlenen "tot het
oprichten eener waag aan de Helder en het aan
stellen van een waagmeester". Een prachtige akte
met de aanhef: Vrijheid! Gelijkheid! en Broeder
schap! voorzien van het benodigde "Haagse"
grootzegel.
Na zorgvuldig overleg met het dorpsbestuur
schreef het Provinciaal Bestuur dat de invoer
"van buijten en alhier blijvende of passeerende
goederen uit Vriesland, Holland en elders" niet
meer in goede banen te leiden is. Zij stelden ook
dat een waag noodzakelijk is want de geruchten
werden steeds sterker dat er vrachtschippers en
vrachtrijders waren die de accijnsen ontdoken.
Het Provinciaal Bestuur schreef zelfs dat zij
"meer en meer ondervonden dat de invoer van
goederen op een gants onbetaamlijke en voor den
Lande op een schadelijken wijzen geschiede".
Harde woorden aan het dorpsbestuur dat hun han
den al vol had aan de inkwartiering en alle zaken
die daaruit voortkwamen. Maar een gemeente
bestuur wat klaagt bij zijn superieuren over de
lege dorpskas moet toch op zijn minst zijn finan
ciële zaken geregeld hebben. Natuurlijk had het
plaatselijk bestuur een weerwoord, hoewel de
woorden dat zij graag "de gesworen waagmees
ter geraadpleegd zoude hebbe als hij niet op vier
uure rijden van de Helder was verwijderd (Alk
maar)" niet overtuigend klonken.
CORNELIS VAN HERWERDEN NEEMT
GEEN BESLISSING
Was er door de inkwartiering geen geschikt
gebouw of ontbraken de financien voor een ver
bouwing of nieuwbouw? Want ondanks de har
de noodzaak van een waag en de toestemming
van het Provinciaal Bestuur gebeurde er vervol
gens niets
Pas op 11 september 1805! wordt er door de
President van de Municipale Raad (de burge
meester - voorheen baljuw of schout) Cornelis
van Herwerden een verzoek voorgelezen van
gemeente-secretaris Dirk Zussen "Houdende ver
soek om als waagmeester alhier te worden aan
gesteld ten dien eijnde een locaal aanwijsend".
Het was Dirk Zussen zelf die als geen ander wist
hoe het met de financiële situatie van de dorps
kas gesteld was. Maar hij was toch al een harde
werker die samen met zijn grote vriend Jan Harge
wijk- en buurtmeester was in wijk E "Smids- en
Breestraat nr 275 t/m 348 in de Helder" en als
verleggers de grote vispacht van de geepvisserij
langs de stranden van beide dorpen aan het
Marsdiep beheerden. Een veelzijdig man die Dirk
Zussen! Het was geen slecht idee: een man met
ervaring in dorpszaken die een voorstel deed om
de waag naast zijn woonhuis te vestigen. Hij had
daar ook de ruimte voor want in "zijn" wijk E
woonde hij op nummer 334 terwijl de huizen aan
weerszijden door hem gehuurd werden. Maar
Zussen ging nog verder met zijn voorstel waar
in hij het dorpsbestuur vroeg om voor het waag-
Balans uit 1820, het juk heeft een wijzer
met op de punt een franse lelie.
(Amsterdams Historich Museum,
Amsterdam)
