107
Juist toen ik niet met mijn broer was meege
gaan, kwam hij thuis met een sigaret die hij
gekregen had van de binnenkomende bevrij
ders. We zijn daarna naar het stadhuis op de
Kerkgracht gegaan. Daar stonden enkele
gevechtswagens, waarop de be-manning de
wacht hield. Aan een van hen heb ik een foto
gegeven van overvliegende vliegtuigen, die in
het geheim genomen was.
Enkele officieren waren het stadhuis binnen
gegaan. Er waren toch al heel wat mensen op
de been en er heerste een vrolijke stemming.
Ook was er spanning over wat verder gebeu
ren zou. Het echte feesten zou pas later op
gang komen. Leden van de ondergrondse kwa
men aan, waarvan een enkele op de motor;
dit was op zich zelf al een sensatie. Blauwe
overall of in burger en een armband om. Het
geheel maakte op mij een wonderlijke indruk;
alles was nieuw en moest nog verwerkt wor
den. Eindelijk dan de bevrijding, maar deze
was weinig spectaculair. De situatie was nog
te onzeker om al te uitbundig te zijn.
In de volgende dagen zwierf een groep jon
geren door de stad op weg naar adressen waar
vrouwen woonden, die met de Duitsers "ge
heuld" hadden. Enkelen hadden grote scharen
bij zich om de "dames" kaal te knippen. Op
een van de adressen werd naar binnen gedron
gen en het meisje werd uit het bovenraam
gehangen en kaal geknipt. De haren werden
naar beneden gegooid, wat toch een naar
gezicht was. Op een ander adres werd de toe
gang beveiligd door een moeder die met een
grote bijl een ieder die naar binnen wilde gaan
bedreigde. Al met al een vreemde tijd na vijf
jaar onderdrukking.
Mijn vader werd opgeroepen om hulpgoede
ren te lossen die waren aangekomen. Dit werd
onder de bevolking verdeeld. Zo kreeg men
de eerste levensbehoefte uitgereikt. Zoals mar
melade met dunne schijfjes citroen erin, meel
en blikken biscuit.
Deze "kakies" werden als een lekkernij gege
ten. De verdeling geschiedde, volgens lijsten
van de inwoners en onder toezicht van de poli
tie, op een handkar.
Spoedig daarna kwam een oproep om je weer
te melden op de Rijkswerf. Een groep scheeps
makers werd bijeen gebracht. Zij kregen de
opdracht om eenmansduikboten op te halen.
Deze hadden de Duitsers in de Gasstraat en
enkele zijstraten onder camouflagenetten ver
dekt opgesteld. Op het werfterrein stond een
grote Duitse halftruck op rupsbanden waarop
de groep plaats nam. Het gevaarte werd be
stuurd door een van hen, een zekere Jans, alias
"vette jack". Het was een merkwaardig ge
zicht. De duikboten werden aangekoppeld en
op de werf in veiligheid gebracht. Er stonden
heel wat van deze monsters geladen met tor
pedo's.
Een volgend karwei was het leeghalen van
school 7 aan de Weststraat. Daar waren arbei
ders ingekwartierd geweest. Het was een uiter
mate smerig werkje en een leger vlooien
sprong in de rondte. Langzamerhand kwam
het normale werk weer aan de beurt met een
ontstellend tekort aan materiaal en verouderd
gereedschap.
Het eerste schip dat in het dok kwam was de
coaster "Helena", die voor defensie voer.
Daarvan moesten de huidplaten onder de wa
terlijn vernieuwd worden. Daarover wordt
mogelijk ook eens geschreven. Er brak een
tijd aan van lang en hard werken, maar ook
met toekomstmogelijkheden.
K. JELLEMA
Eenmansduikboten Type "Molch"
Gasstraat 1945
