24
elkaar in wisselende bondgenootschappen.
Hendrik VIII, wiens eerste vrouw Catharina van
Arragon hem een dochter Mary had geschon
ken, brak met Rome omdat de paus weigerde
zijn huwelijk te ontbinden. Hij naastte alle
Engelse kloostergoederen. Met zijn tweede
vrouw Anna Boleyn kreeg hij opnieuw een
dochter, Elisabeth. Anna Boleyn eindigde haar
leven op het schavot. Zijn derde vrouw Jane
Seymour schonk hem tenslotte de lang gewens
te manlijke erfgenaam Edward, maar Jane over
leed kort na diens geboorte in oktober 1537.
Hofschilder Holbein
Aan Europese hoven liet Hendrik zoeken naar
Koningin-kandidaten en zijn hofschilder Hans
Holbein de Jonge reisde de hoven af om de
dames te portretteren. In 1539 vonden Frans I
en Karei V elkaar in hun afschuw van Hendriks
aanvallen op de Moederkerk en de confiscaties
van de Engelse kloosters, en bereidden met een
verdrag van wederzijds overleg een oorlog
tegen Engeland voor. In Engeland greep inva
siepaniek om zich heen. In allerijl werden
defensiewerken langs de kust gebouwd, o.a.
een vijftal blokhuizen aan de Thames. Dover en
het Engelse bruggehoofd Calais aan de overzij
de werden versterkt. Een vlootbouwprogram
werd ontwikkeld. Binnenlandse opponenten liet
Hendrik liquideren. De pogingen om een huwe
lijkspartner aan Franse of Italiaanse hoven te
vinden, waren van de baan.
Toen Frans I en Karei V kennelijk bezig waren
legers te monsteren voor de gevreesde invasie,
stelde Hendriks kanselier Thomas Cromwell in
januari 1539 voor een dochter uit het regerend
huis van Kleef aan de Nederrijn te benaderen.
De hertog van Kleef behoorde tot het verbond
van Lutherse vorsten, de Smalkaldische Liga,
die tegen Karei V oppositie voerde. Cromwell
zag in een huwelijk met een van de Kleefse
dochters Anna of Amelia, een politieke zet
tegen Karei V. Hij prees de overgelijkelijke
schoonheid van prinses Anna, "zowel wat haar
gezicht als wat haar hele lichaam betreft". De
Engelse gezant kreeg opdracht beide zusters
grondig te bekijken; hij was ontdaan over de
"vreselijke kleding en het voorkomen" van de
zusters, maar zijn verslag bereikte niet de
koning.
Holbein kreeg in juli 1539 opdracht naar Kleef
te reizen en kwam in augustus met portretten
van de zusters terug. Op grond van het over-
geflatteerde Holbeinse portret viel de koninklij
ke keus op Anna. Zij zou de nieuwe koningin
van Engeland worden.
Reisroute
Gezien de politieke situatie leek het na terug
keer van Holbein geraden te onderzoeken of er
een andere reisroute dan door de landen van
Karei en Frans naar Calais mogelijk zou zijn.
Daartoe zond het Engelse hof een ervaren zee
man, Richard Couche, en een kenner van de
Lage Landen, John Aborough, die reeds eerder
geheime missies in de Nederlanden had vol
bracht en zich ook bij de bouw van de Engelse
kustverdedigingswerken verdienstelijk had
gemaakt, naar de overkant van de Noordzee.
Zij moesten onderzoeken of Anna via Harder
wijk in het land van Hertog van Gelre, de
Zuiderzee en het Marsdiep naar Engeland ver
voerd kon worden. Couch zeilde naar het
Marsdiep en Aborough gaf in zijn verslag in
vroeg zestiende eeuws Engels daarvan de vol
gende beschrijving:
by sothe the Tassyell, haljf a myell and
mor ys the northeyend of Holland, wyche ys
callyed Howsse Down; by tuxt thys powntt and
the yellond of the Tassyell cimyth yn owt
allschypps that com from by sothe or from by
west and a sebord thys powntt and the yellond
ys the Haagges,wyche ar gryt dangeres and
bankes of sand strycheng yn to the see to the
westward VI or VII miell; ther ys III channyl-
les: the on comyth yn by the yellond syedand
the other a bord Holland syed. The Illth cha-
nell yentteiyth by tuxt the sother Haagges and
the norther, wyche ys chyeff chanell for gryett
schypps to com yn and owtt, wyche ys callyed
the Spanardes Chanyellfor knolyge of
thys Spanys Chanell ther standythe a pon the
nort hemos t powntt of Holland callyed
Howsdown II bycons, the on standythe fast a
