Het ontstaan
van de
Grafelijkheidsduinen
15
Groot Noordhollands Kanaal, ongeveer in
dezelfde tijd dat de rijkswerf Willemsoord in
gebruik genomen werd, is de handelsfunctie
van het Nieuwediep tot de totstandkoming van
het Noordzeekanaal (1876) groot geweest. In
de laatste hoofdstukken van het boek wordt
vooral aandacht besteed aan de werkzaamhe
den op het Nieuwe Werk en de bouwperikelen
van Willemsoord.
Daarbij is in het hoofdstuk "Mens en techniek"
de herkomst en huisvesting van de ambachtslie
den beschreven. Hoewel het boek in de eerste
plaats bestemd is voor de "wervianen" en er
daarom veel aandacht is besteed aan de tech
niek, hoop ik persoonlijk, dat in een volgend
In 1992 heeft de stichting Noordhollands
Landschap het beheer over de Grafelijkheids
duinen gekregen. Door middel van excursies
zal het gebied daardoor beter toegankelijk
worden. Enige kennis over de historie, het
vroegere gebruik en de sporen die dat heeft
achtergelaten is daarbij waardevol.
Historie
Vóór ongeveer 1100 maakten de Grafelijk
heidsduinen deel uit van het uitgestrekte veen
achter een duin wal. Onder het gebied zit name
lijk haast overal op 5-6 m -NAP, d.w.z. 8-10 m
onder het oppervlak een veenlaag, afgedekt
door kleilaagjes. Na 1170 brak de zee op ver
schillende plaatsen door de duinwal, waarbij
het veen afstierf en bedekt werd met klei: het
werd een slikkig wad. Nog later, toen de zeega
ten groter werden, kwam er ook zand overheen
en werd het gebied een zandig wad. Van de dui
nen bleven een paar eilanden over: Huisduinen;
deel, waarin de geschiedenis van de rijkswerf
Willemsoord (1822-1993) beschreven zal wor
den, het accent wat meer op de mens zal komen
te liggen.
Dat doet aan mijn respect voor dit boek niets
af, doch geeft slechts aan waar mijn voorkeur
naar uitgaat. Maarten Bakker heeft een interes
sant boek geschreven, dat door uitgeverij "De
Bataafsche Leeuw" voortreffelijk is uitgegeven.
Het boek telt 168 pagina's en de prijs bedraagt
55.- We zien met belangstelling uit naar het
volgende deel en wensen hem bij de samenstel
ling ervan veel sterkte!
J.T. BREMER
ten zuiden daarvan een klein eilandje de
"Ooghduinen" en nog verder naar het zuiden
Callantsoog. De reconstructies van Westenberg
(1961) en van Schoorl (1973) laten zien dat
omstreeks 1300 het toenmalige Huisduinen en
de Ooghduinen geheel buiten de huidige kust
lijn lagen. Alle tegenwoordige Grafelijkheids
duinen zijn dus daarna opgestoven met zand
van de vroegere duinwal.
Ten oosten van het oude Huisduinen en het
oude Callantsoog waren na 1400, door dijken
beschermde kwelders als weide en voor land
bouw in gebruik. Het oude Huisduinen ver
dween in de zee, maar een deel van het zand
verplaatste zich landinwaarts. Omstreeks 1500
was het zand al zover gestoven dat er een
nieuw Huisduinen, 2 km Oost-Zuid-Oostelijk
van het oude kon worden gesticht. Ook de
Ooghduinen waren naar het oosten verplaatst.
Ertussenin lag een oude stroomgeul, "het Gat".
Dit is tussen 1500 en 1550 aan de zeezijde
dichtgestoven en in 1600 aan de landzijde
Door A.J. van B enne kom
Werkgroep Vrijwillig Landschapsbeheer,
Den Helder
