De politieman R. Zwinderman, die contacten
had in het verzet, vroeg zijn collega J. van
Herwijnen om medewerking. Op hun beurt
wisten zij de marechaussee H.M. Kok en de
manufacturier J. Ludema (waar Kok in de kost
was) voor het plan te winnen. Ook de reeds bij
een eerdere actie, o.a. een aanslag op het
Kringhuis van de N.S.B. aan de Westgracht,
betrokken K. Vreugdenhil, oud-militair van de
landmacht en toen van beroep kok, werd om
medewerking gevraagd.
Om het binnendringen van het gebouw aan de
Kanaalweg te vergemakkelijken en vooral ook
om bepaalde kasten te kunnen openen, vroeg Y.
Sperling, portier/conciërge van het gebouw, de
daarvoor benodigde sleutels in bruikleen van H.
Wildenberg, destijds bemiddelaar op het
Arbeidsbureau; deze gaf ook aanwijzingen
waar de betreffende bescheiden waren opgebor
gen. Op maandag 21 juni, na het beëindigen
van de werkzaamheden gaf hij zijn sleutels af
aan Sperling, op voorwaarde dat deze de vol
gende morgen uiterlijk 05.00 uur weer bij hem
in de brievenbus van zijn huis Van Speykstraat
31 zouden worden gedeponeerd.
Waarom juist de actie op 21 juni, de langste
dag, dus de kortste nacht, was gepland is niet
bekend. Waarschijnlijk hield dit verband met de
z.g. "leeftijdsactie", waarbij de Duitsers op
korte termijn een bepaalde categorie jonge
mannen wilden lokaliseren.
De overval
En zo gingen de vijf mannen, Zwinderman,
Van Herwijnen, Ludema, Kok en Vreugdenhil,
gekleed in overalls in de nacht van 21 op 22
juni door het inmiddels door 99 luchtaanvallen
geteisterde en daardoor goeddeels verlaten Den
Helder te plm. 01.30 uur op pad. Verzamel- en
vertrekpunt was de "brandsteeg" tussen
Kerkgracht en Emmastraat. In die steeg was
ook de achteringang van het politiebureau. Uit
door Ludema verstrekte stof hadden zij zich
maskers geknipt om onherkenbaar te blijven
voor hun in de Arbeidsbeurs dienstdoende col
lega J.F. Wakker en de andere bewaker.
Na het oversteken van het duistere Konings
plein en aangekomen bij het gebouw aan de
Kanaalweg, bleek dat van de door Sperling
meegegeven sleutel geen gebruik kon worden
gemaakt, omdat aan de binnenkant van de
voordeur een sleutel in het slot stak. Van
Herwijnen is toen, na het overklimmen van een
muur via de schuilkelder de achterzijde van het
gebouw binnengedrongen en na het openen van
de voordeur stormden vier mensen (één bleef
op uitkijk) het kantoor van de Arbeidsbeurs
binnen. Zij sommeerden de twee bewakers de
handen omhoog te steken. De dienstdoende
agent Wakker, die op een schrijfmachine een
proces-verbaal uittypte, weigerde dat en drie
aanvallers besprongen hem in een poging hem
te ontwapenen. De ongewapende bewaker werd
door de vierde man in bedwang gehouden.
Tijdens de worsteling met agent Wakker werd
één der overvallers door een schot uit diens
pistool dodelijk getroffen. En hiermee was de
overval mislukt...
De overvallers namen de vlucht via de achter
zijde van het gebouw. Aan de voorkant was tij
dens de schietpartij een ruit gesneuveld, waar-
Het op 19 februari 1940 geopende gebouw
103
van de gemeentelijke Sociale Dienst,
annex Arbeidsbureau, aan de Kanaalweg.
In opdracht van de bezetter werd het
begin 1944 afgebroken.
