124
onderwijzer en een minimum pensioenregeling.
Het standskarakter van het lager onderwijs
wordt echter niet doorbroken. Hoofddoelen
blijven bestrijding van pauperisme (en niet ver
heffing) en het bijbrengen van christelijke en
maatschappelijke deugden. De leerlingen moe
ten voorbereid worden op hun latere functies en
"het weldadig leven". Volkskinderen dienen
wel te leren lezen, maar geen romans.
Leerplicht bestaat nog lang niet en arbeiders
kinderen gaan veelal om economische redenen
(meeverdienen) zeer jong van school. Het vak
kenpakket wordt bij deze wet als volgt vastge
steld: lezen, schrijven, rekenen, vormleer (in de
praktijk: lijntekenen), Nederlandse taal, aard
rijkskunde, geschiedenis, kennis der natuur en
zingen.
Zeevaartschool
Twee leerlingen van de onderwijzer A.J. Leyer
leggen in Amsterdam "een voldoende examen
af'. Ze hadden "hunne studiën volbragt". Door
Leyer is in 1857 in totaal aan 10 leerlingen
onderwijs in de zeevaartkunde gegeven.
KIM
Met "de inrichting tot opleiding van adelbor
sten aan boord van Z.M. schepen, die sedert
eenige jaren aan den Helder bestond, is in
het afgelopen jaar (1857) bij Koninklijk
Besluit van 25 april verheven tot Koninklijk
Instituut voor de Marine te Willemsoord. Dit
instituut, bestemd voor de opleiding van jon
gelingen tot officieren bij de marine, bij het
corps mariniers en tot ingenieurs van
scheepsbouw, is den lOden October 1857 in
werking gekomen. Op het einde van het jaar
telt men 128 leerlingen", waarvan twee voor
het corps mariniers en twee voor de scheeps
bouw.
Lagere industrieschool
"Aan den Helder is in het afgelopen jaar door
de aldaar gevestigde afdeling der
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen eene
zoogenaamde Lagere Industrieschool opge-
rigt, welke met den lsten October is geopend.
Het doel dezer inrigting is om jongelieden na
het verlaten der lagere school door eenvoudig
onderwijs in practischen vorm te bekwamen
voor handwerken en industrie. Zij telt 42 leer
lingen".
Kweekschool
In dit voor het Helderse onderwijs zeer
vruchtbare jaar is bovendien per 1 juli, "ten
gevolge van een besluit van den gemeente
raad, een kweekschool ter opleiding van
onderwijzers en onderwijzeressen bij de open
bare lagere scholen geopend. Zij telt 7 kweke
lingen, die ieder eene toelage uit de gemeente
kas ontvangen. De onderwijzers J. van der
Haar en H. Daarnhouwer hebben zich met het
onderwijs der kweekelingen, zonder bezoldi
ging, belast. Men verwacht van deze inrich
ting veel goeds". De Tekenschool telt 38 leer
lingen, net als in 1855; in 1856 waren het er
tien meer.
Armwezen
De algemene toestand is niet veranderd ten
opzichte van 1856. Wel een epidemie, maar
Adriaan Johannes Leijer was de grondlegger
van het zeevaartkundig onderwijs in
Den Helder