bergen verhuisd.
Hij overleed in 1938: een principieel man, mis
schien iets te star, maar in ieder geval een politi
cus, die streed voor wat hij als zijn overtuiging
zag. Een waardering die niet voor alle politici is
weggelegd.
J.T. BREMER
Literatuur:
E.G. Ouwerkerk, "Het optreden van Andries
Popke Staalman binnen de Anti-Revolutionaire
Partij 1858 - 1905" (onuitgegeven scriptie Lei
den 1965).
K. de Boer en J. Nijdam, "De christen-democra
tische partij van A.P. Staalman" (onuitgegeven
scriptie V.U. 1981).
Artikel "Dagblad Trouw" 1 april 1968, "Ge
sprek met de dochter van een vroegere christen-
radicaal" mevrouw J.C. Balder - Staalman.
Hoewel de bloembollencultuur in ons land
teruggaat tot de 15e eeuw, kwam de bollen
teelt pas aan het eind van de vorige eeuw
goed op gang. Rond 1890 gebruikte men in
"de" bollen-streek - het gebied rond Lisse,
Hillegom en Sassenheim - nog geen 300 ha
land voor bloembollen, in 1910 was dat 3000
ha, in 1920 5000 ha.
Terwijl de teelt "in" de zuid zich daarna nog
sterk uitbreidde, begon men (in 1912) óók in de
Anna Paulownapolder.
Het ging in de eerste plaats om de teelt van tul
pen, hyacinthen en narcissen: krokussen, gladio
len, anemonen en andere soorten kwamen op de
tweede plaats en noemde men ook wel "bij
goed".
Omdat de bloembollenteelt in de eerst plaats een
exportaaangelegenheid was, stortte de markt in
de eerste wereldoorlog (1914-' 18) ineen, maar
daarna steeg de export weer snel.
Terwijl in 1910 voor 12 miljoen gulden was uit
gevoerd, was de exportwaarde van de bloembol
len in 1926 tot f 46 miljoen gestegen. Maar toen
de wereldcrisis (1929) "doorzette", ging het snel
bergafwaarts. In 1932 was de exportwaarde al
tot f 19 miljoen gedaald. Tijdens de tweede we
reldoorlog (1940-'45) mocht alleen nog maar
naar Duitsland, Oostenrijk en Hongarije worden
geëxporteerd. Veel kwekers gingen toen, vanwe
ge de voedselschaarste, over op de teelt van
groenten en aardappelen. Tijdens de "honger
winter" werden wel bloembollen door honge
rende stedelingen geconsumeerd.
Na de oorlog leefde de bloembollencultuur al
snel weer op en vanaf de jaren vijftig had een
welhaast explosieve ontwikkeling plaats. Met
De geschiedenis van de bloembollencultuur in vogelvlucht
117
In dit gebouwtje (Molenstraat 93) kwam de verga
dering der gelovigen, waartoe Staalman als „Dar-
bist" behoorde, wekelijks bijeen
