Vijftig jaar geleden:
de Slag in de Javazee
frr"
68
Met het verglijden der jaren wordt het aantal
mensen, die de Slag in de Javazee als een stukje
"Levend Verleden" in hun herinnering bewaren,
steeds kleiner. Langzaam maar zeker wordt de
Slag in de Javazee een historische gebeurtenis,
zoals de Slag bij Waterloo, de Slag bij
Nieuwpoort, de Slag bij Thermopylae, de Slag
in het Teutoburgerwoud.
Toch zal voor vele lezers van "Levend
Verleden" de Slag in de Javazee een bijzondere
plaats tussen al die veld- en zeeslagen in de
geschiedenis innemen, vooral wanneer zij terug
denken aan die dagen van verwarring, toen de
persberichten onvolledig en onbetrouwbaar
waren. De "Engelse zender" bood nog enig hou
vast.
En dan was er, voor enkele bevoorrechten, die
unieke uitgave "Onze Marine" - in de bezet
tingsjaren een "trait-d'union" tussen het door de
Duitsers verboden maandblad "Onze Marine"
en de na-oorlogse "Blauwe Wimpel".
De ziel van het Algemeen Nederlands Comité
"Onze Marine" was de oud-marineman A.W.P.
Angenent, die onder zijn pseudoniem Albert
Chambon ook tijdens de bezetting actief bleef
als propagandist voor de Koninklijke Marine.
Van zijn hand verscheen allereerst het losbladig
handboek "Onze Marine", dat bij Drukkerij de
Boer in de Koningstraat werd gedrukt en vol
gens een strak schema in afleveringen onder de
"vaste klanten" werd gedistribueerd.
Toen de drukkerij geen kunstdrukpapier meer
kon bemachtigen, schakelde Albert Chambon
over op zijn "Persoonlijke Correspondentie",
waarvoor Drukkerij de Boer uit een flinke voor
raad vooroorlogs krantenpapier kon beschikken.
Verder produceerde Albert Chambon in nauwe
samenwerking met de drukker een "Maritieme
Documentatie", een nog altijd interessante serie
kaartjes vol informatie, opgeborgen in een origi
neel kistje.
Vijftig jaar geleden - begin maart 1942 - ver
schenen de laatste tien blaadjes (nr. 71-80) van
het losbladig boek. Op de valreep kon Albert
Chambon nog juist twee pagina's wijden aan de
Slag in de Javazee. Een verkleinde reproduktie
van deze beide pagina's drukken wij hierbij af.
Deze pagina's vormen het prille begin van een
reeks boeken, artikelen en beschouwingen over
de Slag in de Javazee, waaraan wij met respect
voor Karei Doorman en zijn mannen terugden
ken.
Redactie
De slag in de Javazee
Er was bij de marine sedert tientallen jaren een geest tot uiting
gekomen, die door buitenstaanders dikwijls verkeerd beoordeeld
werd. een geest, die meermalen met meer of minder bittcrhe.d tot
uiting kwam in de opmerking: ..Wat kunnen wij. marinemannen,
anders doen in tijd van actie, dan met ons gering en gebrekkig
materiaal, stervend strijdend ten onder gaan Was dit. zooals
men wel eens beweerde, défaitisme? Neen! Want daaruit sprak
het voornemen om zich nimmer gewonnen te geven. De slag in
de Javazee op 27 Febr 1942 bewees, dat de geestesgesteldheid
van den Nederlandschen marineman nog altijd dezelfde en nog
altijd een goede was: niet versagen; aanvallen! al weten we, dat
de uitslag niet anders zijn kan dan stervend strijdend ter. onder
gaan'
Wat er van dien strijd bekend is en wat daarvan in de in
Nederland verschijnende pers is gepubliceerd, bewijst, dat de
mannen van de ..De Ruyter". de ..Java", de ..Kortenaer en de
Witte de W:th" niet versaagden en manmoedig naar den
ouden, roemrijken aard van den Nederlandschen zeeman, den
strijd tegen een overmachtigen vijand hebben aangebonden. Het
aantal, maar meer nog de harmonische samenstelling en grootere
vuurkracht van de Japansche strijdkrachten in de Javazee weer
hield den Nederlandschen bevelhebber van de geallieerde vloot,
den schout-bij-nacht K W F M Doorman, niet. den strijd aan
te binden en aanvankelijk zelfs een overwicht op den tegenstan
der te vormen In den middag van 27 Febr. om kwart over vier
raakten beide partijen slaags. De Japansche strijdkrachten be
stonden uit 8 kruisers, die voor een deel elk over 10 kanons van
20 cm en 8 kanons van 12 cm beschikten en twee catapults en
vier vliegtuigen aan boord hadden. Bovendien waren er !3 tor-
pedobootjagers en een ongenoemd aantal onderzeebooten aan
Japansche zijde. De onder Nederlandsch bevel staande geal
lieerde vloot bestond uit 5 kruisers en 5 torpedojagers, waarvan
slechts 2 kruisers resp 9 en 6 kanons van 20 cm hadden Van de
beide Nederlandsche kruisers De Ruyter en de ..Java zijn
nadere bijzonderheden op blad e 1 en a 2 te vinden. W'ijl de ge
allieerde vloot in den aanval was. moesten de Anierikaansche
torpedojagers uitgeschakeld worden, omdat deze te weinig snel
heid hadden, uiteraard waren in dezen aanval ook geen onder
zeebooten d c in het algemeen slechts 9 mijl onder water maken.
Van de 5 geallieerde jagers waren er 2 Nederlandsche. n 1. de
..Kortenaer en ..Witte de With De ..Kortenaer" (waarvan
bijzonderheden op blad c 1 en c 4werd om kwart over vijf ge
troffen en zonk Van de pl.m. 150 koppen werden er later 116
gered. De ..Witte de With" moest een half uur later, hoewel on
beschadigd. een getroffen geallieerde kruiser begeleiden en zich
uit den strijd terugtrekken; tezelfder tijd werd een geallieerde
jager getroffen Om half twaalf werden kort na elkaar de ,,De
Ruyter" en de ..Java tot zinken gebracht, vermoedelijk door
onderzeebooten: 137 man konden gered worden; de overigen,
pl.m 800 man. vonden strijdende hun zeemansgraf in de Java
Zee ten Noorden van Rembang.
Hr Ms. ..Java" een volsalvo gevend.
