43
personeel tot zinken gebracht. Ook dit schip
werd door de Duitsers geborgen en tot drijven
de luchtdoelbatterij verbouwd. Als "Ariadne"
werd het voormalige pantserschip in Wilhelms
haven teruggevonden. Nadien heeft de "Hertog
Hendrik" na een tweede verbouwing nog jaren
lang in Den Helder dienst gedaan als logement
schip.
De "Jacob van Heemskerck", die na de mobili
satie als batterijschip dienst deed in IJmuiden,
werd op 14 mei 1940 door de bemanning tot
zinken gebracht.
De Duitsers lieten het schip lichten en even
eens tot drijvende luchtdoelbatterij, de "Undi-
ne", verbouwen. De marine vond ook dit schip
in Wilhelmshaven terug en liet het verbouwen
tot logementschip. Als Hr. Ms. "Neptunus"
heeft deze markante oudgediende tot 13 sep
tember 1974 gefunctioneerd voor de huisves
ting van adelborsten.
Buitengaats
Tot zover een globaal overzicht van de marine
schepen, die tot de meidagen van 1940 hun
thuishaven hadden in Den Helder. Het overgro
INLEIDING
Bij de wet van 6 juli 1850, overeenkomstig het
voorschrift van artikel 162, werd het provinci
aal bestuur verplicht om jaarlijks verslag te
doen "van den toestand der Provincie", volgens
een door de regering voorgeschreven model.
Dat gebeurde tot en met 1875 in uitgebreide
vorm en levert dus veel wetenswaardigs op
over de diverse gemeenten in de provincie. Een
en ander wordt voor Den Helder in deze reeks
gepresenteerd, af en toe aangevuld met wat
achtergrondinformatie en/of gegevens uit ande
re bronnen.
te deel van de Nederlandse zeestrijdkrachten
bevond zich toen al in de overzeese gebiedsde
len en valt daarom buiten het bestek van dit
overzicht.
In deze kolommen wordt aangetoond, dat de
Koninklijke Marine slagvaardig heeft gere
ageerd op de inval der nazi-troepen in ons land.
Op een enkele uitzondering na is alles wat
varen kon ijlings uitgeweken naar Engeland.
Anderhalve eeuw lang was het Nieuwediep,
overeenkomstig het ideaal van stadhouder
Willem de Vijfde, een veilige ligplaats voor 's
lands schepen van oorlog geweest,
Op een ongekende dreiging, die nu op de
Nederlandse natie afkwam, paste maar één ant
woord: "Veiligheid door afwezigheid."
Die afwezigheid hier gold niet alleen voor de
schepen, maar ook voor de opvarenden. Meer
dan elfhonderd marinemannen vertrokken
onverwachts voor een lange tijd van huis;
onbekende gevaren op de zeven zeeën tege
moet. Want de strijd ter zee ging door!
C.A.D.
BEVOLKING
De gemeente Helder telde bij de eerste volk
stelling van 1 januari 1830 nog maar 5.489
inwoners; tien jaar later was dat al 9.088 (een
opmerkelijke stijging - een onderzoek waard)
en op 19 november 1849 (derde volkstelling)
11.564. In 1851 was de feitelijke bevolking op
31 december 11.412, inclusief 125 man land
macht en 436 zeemacht. Buiten de tienjaarlijk
se volkstellingen werd een ander telsysteem
gehanteerd, vandaar de daling tussen 1849 en
eind 1851.
Te Helder werden in 1851 geboren 206 jon-
HELDERSE JAREN 1851-1875
de eerste gekozen gemeenteraad
door dr. L.F. van Loo
herbouwde herv. kerk Huisduinen
Aflevering 1: 1851
landbouwtentoonstelling
zoutziederij van start
