Omdat thans de duinen ophouden bij Huis
duinen is het moeilijk de oosterlijke grens vast
te stellen.
RAMPZALIGE VLOEDEN
Wij kunnen aannemen dat, van het tegenwoor
dige dorp uitgaande, de grens in de vroege mid
deleeuwen als een gebogen lijn om fort Erfprins
heen naar de dijk toeliep.
Het oude eiland, zoals we hier schetsten was
dus niet zo groot Wij mogen echter niet ver
geten dat zowel aan de noord- als aan de west
zijde grote stukken duin door de zee zijn ver
zwolgen. In een oud archiefstuk kunnen we le
zen hoe de Sint Pontiaansvloed in 1552 heeft
huisgehouden. Er wordt verteld, hoe op Sint
Pontiaansavond van dat jaar zoveel van de
duinen is afgeslagen dat zij over een diepte
van achttien schreden gaans in zee zijn ver
dwenen.
Ten tijde van de Pontiaansvloed bestond het
gehucht Helder (of Hellere) reeds, dat om
streeks 1500 is ontstaan. Huisduinen telde
toen 112 huizen. In 1570 sloeg het noodlot op
nieuw toe; tijdens de Allerheiligenvloed spoel
de een hondertal huizen op het eiland weg. Bij
die ramp lieten aan de Noordzeekust meer dan
twintigduizend mensen het leven. Hoewel de afslag de kust bedroeg laat het kaartje op fig.1 zien,
waarop de kustlijn van vóór 1571 en die van thans zijn afgebeeld. Ten zuiden van de Groote Keeten
ontbraken de duinen, zodat het vloedwater over een drempel, een zandbank, in het erachter gelegen
"Buitenveld" stroomde.
DOOR DUINEN OMGEVEN
Al beschikken wij dan niet over detailkaarten uit die tijd (midden der 16e eeuw), die ons eiland
Huisduinen met bevredigende nauwkeurigheid afbeelden, toch kunnen wij wel zeggen dat het
eiland Huisduinen toen aan de noord-, west-, en zuidzijde grotendeels door duinen was omgeven.
Het dorp lag in die tijd aan de binnenvoet van het duin, terwijl achter de kerk achter de duinenrij
uitstak. De buurtschap Helder lag aan het Marsdiep tussen de Noorderduinen. Op de oostpunt van
de hoge gronden van de Grafelijkheidsduinen bevond zich de buurtschap Heilig Garn.
Het lage gedeelte van het eiland de Huisduiner Polder, bestond destijds uit drie gedeelten, t.w. I,
het OUDE LAND, II. De BUITENKOOG of het KOOGLAND en III. het NIEUWLAND (fig. 2.).
De inpoldering moet van het westen naar het oosten zijn voortgeschreden, hetgeen duidelijk spreekt
uit de namen van de genoemde poldergedeelten. Binnen het Oude Land bevonden zich resten van
waterkeringen en wielen (wiel= diepe kolk, b.v. ontstaan na een dijkbreuk), vermoedelijk sporen
van voorgaande inpolderingen. De dijk van het Oude Land, de Oudendijk of Oudelanderdijk, sloot
naar het zuiden niet regelrecht op de Grafelijkheidsduinen aan, maar liep op geringe afstand
108
1 Dc eerste kerk te Huisduinen
Kustlijn in 1572 2 De tweede kerk van Huisduinen
Kustlijn thans 3 De eerste kerk aan Den Helder
4 De tweede kerk aan Den Helder
Fig. IDe kustlijn voorheen en thans.
