83
konijnen betaalde men f 0,25, voor honden f 0,50. Deze dieren, dikwijls met een verwijsbriefje van
de veearts, werden aan de achterzijde, tegenover de Pieter Quantstraat, vergast. Katten boven door
de kleine deur, honden onder door de grotere deur. Aan dezelfde poort moest men wezen om cokes
te kopen. Meestal huurde men hiervoor een handkar bij de brugwachter groenteman Van Os op de
hoek Steengracht-Spoorgracht. Na aan het kantoor te hebben betaald mocht men bij de cokesmolen
zijn kar laten laden.
Vervolgen we echter onze weg naar de Spoorgracht. We lopen langs het ijzeren hek, waarachter we
de machines horen ronken en zien dampen, en komen bij de brug die vele namen had: Gasbrug,
Fabrieksbrug, Brug van Van Os. Hierover komen we teruglopend aan de andere zijde van het
"Stinkgrachie", langs de Steengracht. Een grachtje met een eigen sfeer, ondanks de onaangename
geuren die van tijd tot tijd uit het grachtwater opwalmden. De waterkant was ondanks alles begroeid
met fraaie oude iepen, waarvan er in het huidig bestel van parkeerhavens, nog enkele terug te vinden
zijn.
Hier heeft de wieg gestaan van verschillende bekende Heldersen. Over het algemeen zijn zij ook
beslist niet in de luiers gesmoord. We vonden hier familienamen als Vink, Van der Zee, Ambriola,
Oostendorp, De Wijn en Visser, die jarenlang trouw bleven aan dit rustieke grachtje.
Aan het eind kreeg men de Janzendwarsstraat, met op de hoek de Oud-Gereformeerde Kerk en aan
de overzijde het gebouwtje van de Heiligen der Laatste Dagen.
Tot slot nog wat over de brug in de Spoorgracht. Die werd oorspronkelijk een paar keer per jaar
opengedraaid door de familie Van Os, de groentehandelaar van de hoek. Doordat de brug weinig
werd opengedraaid, was op den duur het gangwerk niet meer door mensenhanden te bewegen.
Moest er op het laatst nog wel eens een lichter met hout door, dan kwam men met een vrachtauto
van Openbare Werken, die met een kabel de brug opende en weer sloot.
Veel van deze beelden zijn door de gewijzigde omstandigheden uit ons gezichtsbeeld verdwenen,
maar ondanks alles is de oude Steengracht een typisch Helders plekje gebleven.
J.L.Meijer.
Uit het begin van deze
eeuw dateert deze foto
van het complex, dat
iedere Nieuwedieper
kende als ,de Gasfa
briek"
