113
Er staat dus niet dat er vijftig vrijwilligers uit Petten zich bij de
Watergeuzen aansloten zoals Van Deursen beweert. 6)
Een ande auteur F. Vogels, die veel over de Watergeuzen geschreven
heeft en die we hierboven reeds citeerden, schreef in hetzelfde arti
kel: "uit Callantsoog en Huisduinen meldden zich wel vijftig lieden
aan",. Helaas noemt hij de door ham gebruikte bron niet.
Waarschijnlijk is het zo dat de vijftig die bij Petten met de Water
geuzen scheep gingen grotendeels wel uit de Noordkop afkomstig waren,
maar zeker niet alleen uit Petten en zelfs niet alleen uit het Noor
derkwartier. Een Hollandse jongen verklaarde in die dagen: "de geusen
zijn upt lant gecomen ende daer loopen veel jonge gesellen met haer
tscheep". Twee van hen zijn met name bekend geworden: Joris Claes uit
Hillegom, aangeworven bij Huisduinenn en Claes Koene uit Leiden, aan
genomen bij Katwijk. Beiden werden in december van dat jaar (1571)
door de Spanjaarden gevangen genomen en in Groningen terechtgesteld. 7
Uiteraard beweerden degenen die door de Spanjaarden gevangen genomen
werden, dat zij genrest waren door de Watergeuzen. Het is onmogelijk
nu nog uit te maken wie toen loog of waarheid sprak. Het is alleen
niet waarschijnlijk dat veel van die vrijwilligers die in Petten aan
monsterden dit uit principiële overwegingen deden.
Het zal voor de Pettemers niet anders geweest zijn als voor zovele an
deren op het onbeschermde platteland: élke soldaat was een vijand.
Ook voor hen golden de dichtregels van een tijdgenoot die luiden:
Die Spaengiaert wil ons hencken
als wij die Geus bijstaen
die Geus die wil ons crencken
als wij bij de Spaengiaerts gaen
wij hebben aen geenen cant vree..... 8)
Waarschijnlijk zullen de bewoners van de zeedorpen, evenals zo veel
anderen wel anti Spaans geweest zijn, maar daarom waren ze nog niet
pro Geus en zeker niet buitensporig ketters.
J-T» Bremer
Literatuur
1 D..P. Blok,
2.A..J* van der Aa,
Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden
deel 9, 1847, blz. 144
De Franken in Nederland, 2e druk 1974 blz. 95
3.J- Presser,
De Tachtigjarige oorlog, 4e druk 1963, deel
I, blz. 79
4.F.. Vogels,
De Watergeuzen voor de kust van Hollands Noor
derkwartier in het voorjaar van 1571
in: De Speelwagen, 1946 blz. 120 ev.