51
landing der Engelsen, evenals het kerkgebouw der Jansenisten, verwoest".
De Engelsen en Russen gebruikten de van de middeleeuwen daterende en in
Gotische stijl gebouwde kerk te Huisduinen als hospitaal. Het gebouw werd
zodanig door hen gehavend "dat het in 1800 voor afbraak verkocht en gesloopt
is geworden".
De landing der Engelsen en Russen mag dan uiteindelijk op een mislukking
voor hen zijn uitgedraaid, ook Daendels heeft heel wat, voornamelijk materiële
schade geleden, deels als direct gevolg van de oorlogshandelingen, maar deels
ook do'or de slechte wegen door de moerassen van de latere polder het Koegras.
Toen Daendels zijn tegenstanders niet uit het duingebied verdrijven kon, heeft
hij zicb op een positie in de Zijpe teruggetrokken. Als onderdeel van deze
manoeuvre moesten twee bataljons zich bij de hoofdmacht aansluiten; deze
moesten 's npchts de moerassen van het Koegras passeren, waarbij ze nagenoeg
alle bagage en enige manschappen verloren. Een ooggetuige-verslag van deze
nachtelijke evacuatie: "Nu moest ik, wilde ik niet risqueren door den vijand
afgesneden te worden, verre van hem blijven, en besloot dus een toer te maken
achter het buitenveid over, moetende het volk tot aan den buik toe door het
water en slijk heen, waardoor ik ook mijne drie hauwitsers heb moeten laten
zitten, als kunnende dezelve met geene mogelijkheid uit den slijk krijgen.
Eindelijk ben ik met eenen afgematten troep, des nachts om twee uren aan het
Zand gearriveerd
De vijandelijke landing der Engelsen en Russen begon op 27 augustus 1799»
's morgens tegen vier uur, tussen de Kleine Keet en het Weeshuis van Huis
duinen op Heilarn. Op 18 oktober dat jaar kwam een verdrag met de Engelsen
en Russen tot stand. Hun zou een vrije aftocht verleend worden, "mits zij, na
de batterijen aan den Helder hersteld te hebben, voor den 30 November alle
kusten, eilanden en binnenzeeën der Bataafse Republiek zouden ontruimd
hebben. Onze vloot bleef helaas in hunne handen.".
De Engelsen en Russen gingen met deze voorwaarden akkoord. By hun in
scheping heerste een grote drukte. "Voor weinige guldens kocht men bij hun
vertrek een paard, en om de inscheping te bespoedigen, gaf de beveldhebber
last om 150 stuks paarden dood te schieten.".
De Franse invloed heeft ertoe geleid, dat Den Helder tot "zetel van
Bestuur" werd verheven.Huisduinen raakte de uitoefening van zijn eigen recht
kwijt. "Al de zaken daarop betrekking hebbende, zoomede het schavot, zijn
toen van daar naar Alkmaar overgebracht. Aangezien de Helder door de veran
derde omstandigheden van de zeevaart voor bedrijf en nering veel beter
gelegen lag dan Huisduinen, verhuisden vele inwoners van daar naar den Helder"
De kerk in Huisduinen werd door de Engelsen en Russen gebruikt(Verbruikt?)
als hospitaal, de Fransen, in Den Helder gelegerd, gebruikten de hervormde
kerk(later vervangen door de Westerkerk) voor huisvesting van Spaanse krijgs
gevangenen. De gelovigen behielpen zich door hun godsdienstoefeningen te
houden in een hooischuur. Een jaar later, "in 1812 kreeg de gemeente de kerk
weder terug, die zij tot de stichting der Westerkerk, 1845* bleef gebruiken".
De doopsgezinde kerk onderging eenzelfde lot. "Zij werd nl. door de Franschen
inbezit genomen en eerst in het volgend jaar, 1814, werd zy weder tot het
houden der godsdienstoefeningen in orde gebracht".
Hoewel Napoleons macht eind 1813 definitief gebroken was, en zich aller
wegen een omwenteling voltrok, bleef het in Den Helder bij het oude. De
berichten over de ineenstorting van het Franse rijk bereikten weliswaar ook
Den Helder, maar men durfde zijn vreugde hierover niet echt te uiten, te zeer
bevreesd voor het hier nog zetelende Franse bestuur. In niet geringe mate
is deze angst toe te schrijven aan admiraal Ver Huell, die onvoorwaardelijk
trouw aan Napoleon bleef.
Op 18 november 1813 vernam men, dat bijna alle Fransen het land uit waren
gevlucht. Franse douaniers ter plaatse kozen, met medeneming van de kas(i),