Remonstranten van Oudorp
1
ii
cl fl
Heeft u wel eens gehoord van de
Arminianen en de Gomaristen, of te
wel de Remonstranten en de Contra
Remonstranten Als u een gedreven
onderwijzer had op de lagere school
zal hij vast de verhalen van deze
mensen verteld hebben. Maar u kent
zeker de 80-jarige oorlog (1568 -
1648) en de rol die
Alkmaar daarin speelde. De strijd
speelde zich landelijk af tussen onze
onverdraagzame
katholieke koning en zijn
voornamelijk protestante
noorden. Na 30 jaar was
iedereen oorlogsmoe en
werd het 12 jarig bestand
(1609 - 1621) afgesloten.
Men zou wat op adem
moeten komen en
nadenken. Maar daar
kwam niet veel van
terecht. Onder de
protestanten bestonden
reeds twee stromingen. Er
waren preciezen, onder
leiding van Gomarus, die
dachten dat alles
voorbestemd was en
rekkelijken, die de
vrije wil erkenden, onder
leiding van Arminius. Hun
geschil werd
uitgedragen op de kansel.
De Arminianen waren
haast overal in de
minderheid en
dienden een
'Remonstrantie' of
verzoekschrift in bij de
Staten van Holland om meer tolerantie.
De Gomaristen brachten daarop een
'Contra-remonstrantie' uit, waarin
gevraagd werd om een
kerkvergadering, een Nationale
Synode. Er ontstond flinke onrust
tussen beide partijen, ze zijn daarna als
Remonstranten en Contra
remonstranten de geschiedenis
ingegaan. De stadhouder, prins Maurits
koos partij voor de Contra
remonstranten, hij wilde o.a. de 'ware
gereformeerde religie' beschermen. De
Nationale Synode kwam er en werd
in 1619 gehouden in Dordrecht. Het
resultaat was dat Remonstranten geen
diensten meer mochten houden. De
Remonstranten moesten het veld
ruimen en dat leverde strijd op.
Natuurlijk ook in onze toen
buurgemeente Alkmaar.
Er ligt in het Regionaal Archief in
Alkmaar een anoniem manuscript de
'Memorye', die de vervolging van de
Remonstranten in Alkmaar beschrijft
van oktober 1618 tot maart 1621.
Prins Maurits nam maatregelen. De
Memorye begint er mee:
Hetgeen zoveel wil zeggen, dat prins
Maurits op 8 okt. 1619, 100 musketiers
naar Alkmaar stuurde, terwijl hij ze
achter de hand, 'potent', hield om op
te treden. Ze logeerden in en om het
stadhuis. De 10e okt. kwam hij zelf
met zijn soldaten naar Alkmaar om het
stadsbestuur, 'de wet', af te zetten en te
veranderen.
Sommige 'goede' bestuursleden
mochten terugkomen. Bovendien liet
hij de schutterij beloven dat zij het
nieuwe bestuur zouden erkennen.
Maar de rust keerde niet weer. De
burgers reageerden rebels. Vooral in
de Grote Kerk speelden zich dekselse
taferelen af. De Remonstrantse
predikanten mochten niet meer
preken. Ze lieten het er echter niet bij
zitten. Een schoenmaker stelde zijn
looischuur ter beschikking en enige
weken konden zij er diensten houden,
omdat het diensten waren zonder
predikant. Maar toen een predikant van
buiten de stad de dienst kwam leiden,
greep het stadsbestuur in.
Soldaten en stadstimmerlieden
kwamen in de nacht van 28 april 1620
de schuur 'rasieren', of te
wel de banken en de
preekstoel verwijderen en
er moest een boete van
ƒ100,- betaald worden. De
volgende zondag
bewaakten de soldaten de
schuur om het houden van
diensten te beletten. Maar
de Remonstranten waren
niet voor één gat te vangen.
Twee weken later vonden
zij een boerenschuur in
Oudorp en hielden daar
hun dienst.
De remonstranten zijn naar
Oudorp gegaan en
hebben in een
boerenschuur onbelet
kunnen prediken tot 26
mei. Helaas is niet bekend
van welke remonstrantse
boer deze schuur was, maar
er blijkt uit dat ook in
Oudorp het nieuwe
reformatische denken
aanwezig was. Het gebruik
van de Oudorpse boerenschuur was
echter maar van korte duur, want:
Den sesentwintichsten maey issereen
deurwaerder uut het hof te Alckmaer
ghekomen ende heeft afgepublyceert
dat hem niemant en soude
vervorderen van die
Remonstranten binnen ofte buyten
Alck-maer te prediken in huysen,
schueren, velden, schuyten oft wagens
ofte waer het soude mogen wesen op
die verbeurte van hondert gulden die
het in sijn huys, schuer ofte velt toeliet
ende die daer quam prediken soude
verbeuren seshondert gulden ende wat
ouderlinghen ofte diakenen dat daer
quamen om predicacye te hooren
Memorye
-lAnno 1618 den achtsten ocktober heeft Sijn Princelijcke
-L Excelencye ontrent hondert musketiers uut Den Haech te
Alckmaer ghesonden en haer potent hielt ontrent het stathuys te
logeren.
2Den tienden ocktober is Sijn Princelijcke Excelencye met een
deel volck binnen Alckmaer
ghekoomen om die wet ofte setten en te veranderen.
Z 12
J j
V) |1
O*.....V«.fiWïyrtKsf ff II
füJS-rtj 11
2
I
k- Ca-bW'(4m 1 J j
Ikfy f,"':1,]"
_^i,| lï^nJltAj PI
Sp nu
/J if+J Vit1
tftj (\iSvws-lJ
22 KRONIEK VAN OUDORP 2015