voor de school op de toegangsdam
geplaatst. Het refereert aan het
kinderliedje "Hanneke en Janneke
onder moeders paraplu".
De onderwijzerswoning
Het woonhuis deelt uiteraard veel
hoofdkenmerken met de school: het
hoge met rode pannen gedekte dak,
de overstekende bakgoten en de
aanwezigheid van een portiek bij de
vooringang. Ook is dezelfde steensoort
gebruikt.
In de loop van de tijd is wel een aantal
wijzigingen doorgevoerd aan de
woning. De erker aan de voorkant
bijvoorbeeld is pas in 1995
gerealiseerd. Vlak boven deze erker is
nog de gemetselde boog te zien die de
druk opving voor het vroegere
voorraam. De raampartijen zijn ook
grotendeels niet meer origineel. De
ramen met roeden zijn verdwenen,
behalve bij de dakkapel aan de
achterzijde, en de tuindeuren zijn
vervangen door een schuifpui. Het
oorspronkelijke blanke glas-in-lood
is voor een deel verdwenen en in de
rechtergevel en in het raam naast de
voordeur is meerkleurig glas in lood
toegepast.
Bijzonder is de brug voor de woning.
Deze is voorzien van decoratieve
borstweringen met een houten
toegangshek. Aan de wegzijde worden
de muren geaccentueerd met twee
rechthoekige korte pijlers. Aan de
tuinzijde zijn aansluitend twee bloem
bakken opgemetseld (2003).
De links aan de voorgevel gebouwde
bloembak en het windscherm, dat
bestaat uit de naar achter
doorgetrokken plint van de linker
zijgevel, behoren tot het
oorspronkelijke ontwerp. Het wind
scherm heeft een opbouw van ramen
in houten kozijnen en wordt aan het
einde gesteund door een getrapt
gemetselde steunbeer.
Het metselwerk op gevelhoeken, is
onder en boven de plint versierd met
dubbel en driedubbel boven elkaar
staande strekken. Omlopend in alle
gevels is een bakstenen metselrand
(een fries) opgenomen die bestaat uit
vierkantjes, gevormd door horizontale
en verticale strekken met een iets
uitstekende onderrand. En, net als bij
de school, is er een gemetselde
sierrand van dubbele rollagen
aangebracht onder de schuine
dakranden.
De ramen in de achtergevel worden
ontlast door rollagen. In de zijgevels
door staande rollagen en boven de
voordeur en het rechterzijraam door
één rollaag. De hoekpijler van het
portiek en de gevelhoek zijn onder
aan met drie en bovenaan met twee
uitspringende strekken versierd.
De raampartij in de rechter gevel is
ook bijzonder. In het midden van de
puntgevel bevindt zich een
langgerekt rondboog trapraam. De
beglazing daarvan bestaat uit een
rand van blank glas- in-lood met in
het midden meerkleurig glas-in-lood.
Aan weerszijden, maar lager, zijn twee
smalle ramen geplaatst die eveneens
gevuld zijn met meerkleurig
glas-in-lood. Onder het trapraam is een
verticale versiering van uitgemetselde
strekken gemaakt die doorloopt het
kelderraam.
Afsluitend:
Tegenwoordig worden nauwelijks
meer scholen en woonhuizen - en
zeker niet deze combinatie - gebouwd
met zo veel aandacht voor detaillering
in het ontwerp als hier is toegepast.
Toch, door het gebruik van baksteen
in één kleur, valt deze complexiteit
niet direct op. Een voorbijganger denkt
misschien "een mooie dorpsschool" of
"wat een leuk huis" en staat er verder
niet bij stil. Je zou de woorden van een
bekend voetballer op deze gebouwen
van toepassing kunnen verklaren: "Je
ziet het pas als je het weet".
De familie Bethlehem, die nu de onder
wijzerswoning bewoont, wist het.
Martin van Hooff
A De Onderwijzerswoning
Bronnen:
1. Monumentenzorg gemeente Alkmaar
2. Basisschool De Zes Wielen
3. Familie Bethlehem
KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2014 *11