ijzS
Kerk:-van Ouciorn 172
bijvoorbeeld in de kleinschalige
opvang van vluchtelingen.
Synagogen
In Nederland staan ruim 150
synagogen. Slechts 45 bezitten nog
een religieuze functie als plaats van
gebed en studie van de joodse
gemeenschap. Tweederde van deze
gebouwen heeft de status van
gemeentelijk, provinciaal of
rijksmonument. De oudste en
grootste synagogen staan in
Amsterdam: de wereldberoemde
Portugese Synagoge uit 1675, nog
steeds in gebruik, en het niet
minder monumentale complex van
vier Hoogduitse synagogen, dat sinds
1987 het Joods Historisch Museum
huisvest. Synagogen zijn in de meest
uiteenlopende bouwstijlen verrezen.
Als gevolg van de Jodenvervolging
hebben veel synagogen een nieuwe
bestemming als kerk, moskee of
cultureel centrum gekregen. Andere
zijn gesloopt of onherkenbaar
verbouwd.
Moskeeën
In Nederland zijn ongeveer 850.000
moslims. De moslimgemeenschap is
zeer divers, zowel wat betreft
religieuze stroming als etnische
achtergrond. In Nederland zijn
ongeveer 450 moskeeën. Een deel
van deze moskeeën is niet meer dan
een gebedsruimte, zonder een vaste
imam en bestuur en zonder dat hier
op vrijdag vaste preken worden
gehouden.
Er zijn in Nederland diverse grote
moskeeën die het straatbeeld
bepalen door de Oosterse dan wel
exotische architectuur van het
gebouw. Een groot deel van de
moskeeën in Nederland is echter
minder opvallend en dikwijls
gevestigd in (voormalige)
schoolgebouwen, woningen,
winkelpanden, etc.. Door de groei
van de moslimgemeenschap in de
laatste decennia en door de strengere
veiligheids- en kwaliteitseisen zien
moslims zich steeds meer
genoodzaakt om de gebedshuizen/
moskeeën te verbouwen, dan wel om
geheel nieuwe moskeeën te bouwen.
Enerzijds worden steeds vaker
nieuwe moskeeën gebouwd met een
opvallende oosterse architectuur,
anderzijds doet de
moslimgemeenschap steeds vaker
een beroep op voormalige
kerkgebouwen voor hergebruik.
Begraafplaatsen, kloostertuinen,
kapellen...
Een religieus gebouw staat niet op
zichzelf, ook de (bebouwde)
omgeving, zoals kosterswoningen,
begraafplaatsen en tuinen maakt deel
uit van het religieuze erfgoed. Met
het verdwijnen van het gebouw is
ook vaak een deel van die
bijbehorende omgeving
verdwenen.Veel voormalige
kloostertuinen hebben
bijvoorbeeld plaats gemaakt voor
woningbouw,
vestiging van kantoren en
bedrijven, parkeerterreinen of
infrastructurele voorzieningen.
Roerend religieus erfgoed
De geschiedenis van gebouwen valt
niet alleen af te lezen aan de
architectonische vormgeving van het
gebouw, maar ook uit voorwerpen
die zich in het gebouw bevinden
zoals wandschilderingen, het
meubilair, glas-in-loodramen en de
gebruiksvoorwerpen voor de
eredienst. Vele generaties hebben
bijgedragen aan de inrichting van een
religieus gebouw.Vaak
vertegenwoordigen deze
voorwerpen een belangrijke
kunsthistorische waarde.
Het besef groeit dat om de
geschiedenis van het erfgoed goed
te kunnen begrijpen, onroerende en
roerende cultuurhistorische
zaken in samenhang moeten worden
bestudeerd. Zeker in religieuze
gebouwen is de zogenaamde
'ensemblewaarde' vaak groot. Soms
zijn gebouw en interieur door één
architect ontworpen zodat het geheel
als Gesamtkunstwerk fungeert. Als
voorwerpen uit het interieur worden
verkocht of anderszins verwijderd
verliest het gebouw veel van zijn
culturele waarde.
Roerend en onroerend religieus
erfgoed zijn dus onlosmakelijk met
elkaar verbonden. Toch is het belang
van het roerende erfgoed de
afgelopen jaren vaak onderbelicht
geweest en zijn helaas regelmatig
belangrijke ensembles verloren
gegaan. De Stichting Kerkelijk
Kunstbezit in Nederland (SKKN) is de
enige organisatie die zich al meer dan
dertig jaar onafgebroken inzet voor
het behoud van het roerend religieus
erfgoed. Zij doet dit door het erfgoed
te inventariseren, waardestellingen
te maken en adviezen te geven over
het juiste beheer en behoud van de
objecten.
KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2013 »9
Stichting
