Meerkleurig glas
in lood
vHerenweg 178'
Voorgevel
'Herenweg 178'
onder ogen kreeg.
Een belangrijke rol binnen de
Amsterdamse School speelde het
maandblad Wendingen. Het ontstond
in januari 1918 op initiatief van enkele
leden van het genootschap
Architectura et Amicitia, een
vereniging van architecten, beeldend
kunstenaars en bouwkundigen. Zij
wilden meer aandacht besteden aan
de, volgens hen, verwaarloosde
esthetische aspecten van de
architectuur. Net als de Jugenstil
beperkte ook de Amsterdamse School
zich niet tot gebouwen, ook
bijvoorbeeld straatmeubilair en
meubels in deze stijl werden
veelvuldig toegepast.
De grootste concentratie van
Amsterdamse School-gebouwen vindt
men, zoals te verwachten is, in
Amsterdam. Zeer bekend zijn het
Plan Zuid naar ontwerp van Berlage,
het Olympisch Stadion (naast Plan
Zuid) van Jan Wils, het
Scheepvaarthuis van Jan van der Mey
en de woningbouw in de
Spaarndammerbuurt van Michel de
Klerk. Ook zijn veel schoolgebouw
en, een aantal gereformeerde kerken
en veel Amsterdamse bruggen in
deze stijl gebouwd. Overigens, de
hierboven genoemde Jan Wils is in
Alkmaar geboren en getogen. Toen hij
naam had gemaakt als architect heeft
het Alkmaarse gemeentebestuur hem
in 1929 uitgenodigd het
gemeentelijke sportpark in Alkmaar
te ontwerpen. Van zijn hand is dus
het voor die tijd nogal gedurfde
ontwerp van de hoofdtribune van de
drafbaan.
De woning aan de Herenweg 178
heeft een aantal kenmerken dat het
huis tot een karakteristiek pand
maakt. Allereerst valt op dat het huis
hoger ligt dan het maaiveld. Daar
naast heeft het drie uitbouwen, een
erker aan de voorzijde, een ondiepe
serre aan de rechter zijkant en een
uitbouw aan de achterkant.
Geheel in de stijl van de
Amsterdamse School is bijzondere
aandacht gegeven aan het
metselwerk van baksteen. Het huis
heeft een trasraam van gesinterde
rode machinale waalsteen, die aan de
voorgevel is gemetseld in
kruisverband en met een platvolle
voeg. Metselschema in kruisverband
Een trasraam is een waterdichte laag
metselwerk in muren, bedoeld om
optrekkend vocht tegen te gaan.
Vroeger metselde men zo'n laag met
een waterdichte mortel van tras en
zand. Tegenwoordig gebruikt men
een speciaal daarvoor bedoelde
cementsoort. De stenen zijn keihard
en meestal donker gekleurd.
Op het trasraam komt, om het hele
huis, een rollaag en daarboven heeft
men, behalve in de achtergevel,
gesinterde oranjerode machinale
strengperssteen met snijvoeg
toegepast. Deze heeft men
gemetseld in halfsteensverband.
Boven de vensters bevindt zich ook
een rollaag, ditmaal staande
gemetseld. De uitvoering van de
lekdorpels onder de ramen is ook
bijzonder. Bij de vensters in de
uitbouw heeft men houten
lekdorpels toegepast, terwijl de
overige vensters als lekdorpel een
sterk uitkragende en afwaterende rij
bakstenen "op hun plat" hebben.
Een fraai aspect van de woning is ook
het gebruik van meerkleurig glas in
lood in alle bovenlichten van de
voor- en zijgevels. Deze ramen
hebben een getrapt motief van gele,
rode en blauwe rechthoeken van
kathedraalglas, en aan beide kanten
van de rode middenas ook paarse
driehoekjes. Bijzonder en, zeker van
binnen uit, heel mooi!
Martin van Hooff
h 46 KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2013
islI!
Bronnen: Familie Smit en
familie Bruijn en de
Afdeling Monumentenzorg, gemeente
Alkmaar
Metsel A
kruisverband