Historische zichtlijnen Hoornse
Vaart
Tussen ca. 1550 en 1650 woedde er
een handelsoorlog tussen Alkmaar,
Hoorn en Amsterdam. Daarbij ging
het over de toen zeer belangrijke
waterwegen. Elke stad vocht voor de
beste verbindingen over water met de
gebieden waar de boeren, tuinders en
ambachtslieden woonden die hun
producten verhandelden in de steden.
Een van de belangrijke waterwegen
in die tijd was de Hoornse Vaart. De
stad Alkmaar heeft bij de aanleg van
de vaart, en bij de droogmaking van
de Heerhugowaard en de Schermer,
al haar kracht, invloed en slimheid
aangewend om de doorvaart van de
goederen naar Hoorn en Amsterdam te
dwarsbomen, en de vaarweg naar de
markten in Alkmaar gemakkelijk te
maken.
Waagtoren (in het midden achter de
boom) gezien vanaf de Hoornse Vaart
Op weg naar deze markten, al varende
door Oudorp over de Hoornse Vaart,
kreeg men dan als eerste blikvanger
de machtige Grote Kerk van Alkmaar
in beeld. En dan, na de flauwe bocht in
de vaart tussen de Arie Berkhoutbrug
en de brug aan het eind van de Friese
Weg, kwam vervolgens de Waagtoren
in beeld als tweede pronkjuweel van
de stad. Door deze twee zichtlijnen
presenteerde de stad zich als het ware
aan de boeren, burgers en buitenlui, en
zo onderstreepten zij de
belangrijkheid van Alkmaar als
handelsstad.
Onnodig te zeggen dat door de aanleg
van het bedrijventerrein Huiswaard,
nu Overstad, de zichtlijn naar de Grote
Kerk niet mee bestaat. Wel kan men
vanaf de brug bij de Friese weg nog
met enige moeite
de Waagtoren zien.
Oudorperpolder
Het is eind jaren
zeventig in de
vorige eeuw. Dat
klinkt dramatisch,
maar het is slechts
35 jaar geleden.
De gemeente
Alkmaar is bezig
met de verdere
ontwikkeling van
woningbouw in
het noordelijk
deel van de
Oudorperpolder,
na 10 jaar eerder
in het zuidelijk
deel voornamelijk
middelhoge en hoogbouw te hebben
gerealiseerd. In het oorspronkelijke
plan voor het noordelijk deel van de
polder reikte de bebouwing tot aan de
Hoornse Vaart. Onder druk van
groepen die de historische waarde van
de Munnikenweg onderkenden, en de
pracht van de flora, de fauna en de
molens in het weidegebied ten
noorden van deze weg benadrukten,
werden de plannen aangepast, waarbij
de afspraak is
gemaakt dat
tussen de
plan - het voorzieningencentrum
Polderhof aan het Oudorperplein -
uitwaaiert. Deze vormgeving sluit aan
bij de gebogen vorm van de Hoornse
Vaart en de loop van de
Munnikenweg. Een tweede belangrijk
onderdeel van de stedenbouwkundige
visie zijn de zichtlijnen, waardoor men
vanuit het plangebied de open ruimte
in het noorden zou kunnen ervaren.
Het nieuwe plan kent een drietal
zichtlijnen. De eerste loopt vanuit het
Oudorperplein naar molen C aan de
Hoornse Vaart. U kunt die doorkijk
ervaren als u tussen de AH-supermarkt
en de bibliotheek in naar het
noorden kijkt, recht over het water van
de Walmolen. Op de foto is de wijk nog
in aanbouw, maar tegenwoordig, met
de omlijsting van struiken en bomen,
is het werkelijk in elk jaargetijde een
prachtige lijn, alhoewel de latere be
bouwing achter de molen er wel iets
te veel aan af doet.
De tweede doorkijk gaat van de
Runmolen naar molen D (zie vorige
bladzijde), ook aan de Hoornse Vaart.
Ook hier is het jammer dat een latere
generatie stadsbestuurders deze
zichtlijn onvoldoende heeft
gerespecteerd, of misschien hebben zij
er niet van geweten. Achter de molen
A Waagtoren (in
het midden achter
de boom) gezien
vanaf de Hoornse
Vaart
woningen en
deze weg circa
100 meter vrij
zou blijven van
bebouwing
Bij de nieuwe
vormgeving
van de
bebouwing
schakelt de
gemeente
Alkmaar een
landschaps
architect in.
Een mooi
initiatief, want
het gebruik maken van deze
deskundigheid is in die tijd niet
gebruikelijk. Samen met de
woningarchitecten Ben Loerakker, van
het gelijknamige architectenbureau,
en Theo Joosten van het bureau Inbo
heeft deze landschapsarchitect
structuur aan het plan gegeven. Men
kiest voor een model waarin de
bebouwing vanuit het centrum van het
A Zichtlijn naar molen vanaf het Oudotpplein
verrijst het blauwe dak van de
Rabobank aan het Nollenoor, en
recentelijk is daar de klimtoren van het
avonturenpark bij het zwembad bij
gekomen. Zij doen geen recht aan de
functie en schoonheid van de zichtlijn.
De derde lijn is het zicht vanuit de
Rijnstraat naar het centrum aan het
:t Oudorperplein. Rond 1980 begonnen
KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2013*41 h
StlJllllU