sPS
Oorlogswacht
bij
Welgelegen
IP f
t
I
■mI
GtT^ W^2 Sff
jig
V"
W.f f
v i
T-. ZÏE*?-
fJkr r/sr v i
c#« f v- -TTT*
Ten tijde van de mobilisatie, die
voorafging aan de inval van de
Duitsers in Nederland op 10
mei 1940, was het 5e Depotbataljon
gelegerd in Alkmaar. Dit Depotbataljon,
ongeveer 700 manschappen groot,
bestond uit meerdere compagnieën.
Elke compagnie kende vier secties,
tenminste als zij volledig waren
bemand. De soldaten waren
ondergebracht in een groot aantal
gebouwen, waaronder veel scholen.
De taak van dit legeronderdeel was
vooral het in stand houden van depots,
de bewaking er van, en het opleiden
van rekruten. Maar bij oorlogsdreiging
werd uiteraard iedereen ingezet om
binnenvallende vijanden op te sporen,
tegen te houden of te "vernietigen".
Het bataljon maakte deel uit van de
groep Alkmaar van het zogenaamde
"West Front Vesting Holland". Ook de
groepen van steden Haarlem en Leiden
behoorden hier toe.
In de stijgende spanning van de
meidagen voerde de Commandant
West Front Holland, de kolonel
dr. GJ. de Groot, de "graad van
strijdvaardigheid" op. Hij gaf op 8 mei
bevel tot "verscherpte bewaking
binnenland". Daardoor werden
onderdelen van het 5 e
Depotbataljon geconsigneerd en
mochten alleen vlak bij de
legeringsplaats oefenen, zodanig dat
zij binnen een kwartier weer konden
afmarcheren. De officieren en
onderofficieren, die aparte
huisvesting hadden, dienden vanaf die
dag bij hun troepen "te legeren" en de
mogelijkheid tot snelle
verplaatsing van het 5e Depot,
4e Compagnie Bewakingstroepen, per
autobus, moest onmiddellijk worden
voorbereid. Deze compagnie werd
vervolgens in de dagen er na er op uit
gestuurd om de kust te bewaken en
op verschillende plaatsen naar Duitse
parachutisten en troepen te zoeken.
Andere onderdelen van het 5 e
Depotbataljon bleven in of dichter
bij de stad. Zij werden ingezet om
personen op te pakken die werden
verdacht van collaboratie en om
huiszoekingen te doen. Weer anderen
kregen opdracht de toegangswegen
naar Alkmaar te bewaken, en eventuele
vijandige troepen te stoppen. Vooral
was men bevreesd dat de vijand via de
Afsluitdijk een doorbraak zou forceren,
of met rubberboten wilden proberen
het IJsselmeer over te steken om op de
Noord-Hollandse kust te landen.
Oudorp
Ook het kruispunt vlak ten noorden
van de Halvemaansbrug in Oudorp
werd aangemerkt als een te
verdedigen object. Dat is niet
verwonderlijk, omdat het eeuwenlang
een belangrijk knooppunt is geweest
in het regionale wegennet. De reserve
kapitein G. Dorré, commandant van de
2e Compagnie van het 5e
Depotbataljon, kreeg op zondagavond
12 mei om 18.45 uur van zijn
bataljonscommandant de opdracht zo
spoedig mogelijk stelling te nemen bij
Welgelegen, op de weg Oudorp-Sint
Pancras.
Hoogstwaarschijnlijk is Welgelegen
een boerderij geweest, maar het is
niet duidelijk welke boerderij deze
naam droeg. De meningen verschillen
daarover.
Deze boerderij lag in ieder geval ten
noorden van de Hoornse Vaart,
waarschijnlijk aan de westkant van de
Herenweg. De opdracht aan de
kapitein luidde: "Het kruispunt van
wegen bij "Welgelegen" bezetten en
tot het uiterste verdedigen. Eventuele
terugtochtsweg richting Oudorp,
daarna in westelijke richting naar
Alkmaar. Versperring aanbrengen ca.
300 meter vóór Welgelegen, in
noordelijke richting".
Ogenblikkelijk kwam de kapitein in
actie en binnen een uur waren de
manschappen gereed om te
vertrekken. Voor het vervoer van
de mannen en de uitrusting waren
twee autobussen beschikbaar. Dorré
's compagnie bestond in die tijd uit
buitengewoon dienstplichtigen, die
pas op 1 april 1940 onder de wapenen
waren gekomen. Zijn groep werd voor
de gelegenheid versterkt met 1 zware
mitrailleur met bediening, afkomstig
van de 6e compagnie, en drie lichte
mitrailleurs M.20. van zijn eigen
compagnie In totaal kon hij over 135
man beschikken.
De Lewis M.20, (zie demonstratie
foto). is een lichte mitrailleur die is
ontworpen door de Amerikaanse
kolonel Lewis (1858-1931). Het wapen
was vanaf 1920 tot 1940 (en bij de
Duitse bezetter van 1940 tot 1945) in
Nederland in gebruik. Het getal achter
de 'M' verwijst, net als alle andere
wapens van de Koninklijke Landmacht,
naar het jaar van invoering.
Aangekomen op de bestemming om
20.30 uur, ging men direct over tot het
inrichten van de stellingen. De
versperring werd opgericht met ter
plaatse beschikbaar materiaal,
waaronder de twee autobussen! En om
h 28 KRONIEK VAN OUDORP JUNI 2013
Stichting
Oudorp