Notaris uit
Amsterdam stelt
godsdienstvrijheid
P L A C C A ET
aurifc/bp ötr BrwinnSatói/Hffmc bait öiaiiofnt/Éfrabt
De uitgaven van de Kroniek van Oudorp 2007 tot 2010
is in vier opeenvolgende artikelen aandacht besteed aan
de inspanningen die zijn getroost om in de noordelijke
Nederlanden godsdienstvrijheid te realiseren. De aanzet
hiervoor is in en om Alkmaar, maar vooral in Oudorp
in het jaar 1608, uiteindelijk effectief in gang gezet.
Dankzij ontwikkelingen in de religieuze sfeer vanuit
Nijmegen en in de staatkundige sfeer vanuit Den Haag.
Het proces tot het vestigen van godsdienstvrijheid is
één hint van de zaak. het ronitneeivn ervan een
andere en zoals is gebleken - geen eenvoudige.
Denk hierbij maar aan de verwikkelingen die zich hebben
voorgedaan rond de Synode van Dordrecht in 1618-1619, toen
Maurits hetgeen er in korte tijd op religieus gebied was bereikt,
weer ongedaan trachtte te maken. Dit bleek echter toch niet
zo eenvoudig, want er was al in het begin van de zeventiende
eeuw een stevig fundament gelegd om naast het Calvinisme
ook levensvatbaarheid voor andere geloofsrichtingen mogelijk
te maken. Zo werd omstreeks 1603 een zekere Aris Volkertsz
scheepsmaker in Alkmaar, bereid gevonden om tot predikant
te worden opgeleid door de uit Nijmegen afkomstige rekkelijke
predikant Adolphus Venator. Toen begin 1608 zijn opleiding
was voltooid, werd Volkertsz in Oudorp beroepen. Hiermee
werd hij niet alleen de eerstberoepen predikant in Oudorp, maar
tevens de eerste 'remonstrantse' predikant in het calvinistische
Holland en Zeeland. Mogelijk was dit mede een reden dat
Maurits in 1608 in Den Haag een aantal Spaanse gezanten
ontving om uitleg over bepaalde actuele ontwikkelingen te
geven. Bekend is dat de onderhandelingen niet slaagden, met
name de kwestie over de godsdienst was nog niet rijp voor een
oplossing.
Al spoedig na zijn beroeping in 1608 werd Volkertsz ernstig
ziek - mogelijk leed hij aan de pest - waardoor de geleverde
inspanningen om te trachten de calvinistische alleenheerschappij
blijvend te doorbreken verloren dreigden te gaan. Er moest dus
snel een opvolger voor Volkertsz worden gezocht. Deze werd
al spoedig door de Alkmaarse predikant Venator gevonden in
de persoon van Petrus Aemilius, een gewezen predikant, op
dat moment notaris in Amsterdam. Aemilius, die vermoedelijk
uit Oostfriesland afkomstig was, had een wat bedenkelijke
reputatie. Hij was echter uitgerust met een flinke dosis ervaring
als predikant, opgedaan in zowel Oostfriesland als in onder meer
Broek in Waterland. Daar werd Aemilius begin 1608 afgezet,
omdat hij weigerde de zogeheten 'formulieren' te ondertekenen,
ter garantie dat hij uitsluitend de calvinistische leer zal
uitdragen. Een betere opvolger van Aris Volkertsz was haast niet
denkbaar.
Aemilius nam de uitnodiging om predikant in Oudorp te
worden aan, waarmee hij in dit dorp de tweede 'remonstrantse'
Mn jfcafcarQMiwfltteBfr CTvatfnvttrtyjUnrtro, man/ »«rmi JUntaram. «umiuiu*?
Ont iinte lHH^iii/>4iij miMfrWht Mn P friuiBc tfwtr. tnGtbutnilcfArwi^iiFtii'
uVll Afflnvm.'! ral flrtklt lm Carntrfli i^r tttm. iw hé# k - - -
i ifEtrfte ende ander:
In het plakkaat van Maurits van 1619 werd het predikanten verboden
voor te gaan in samenkomsten en werden zware boetes vastgesteld
voor overtreding ervan. Oudorp (inden Dorpe van Outdorp buyten
Alckmaer) wordt in dit plakkaat met name genoemd in regel 17
IM VGAAVtN-HAGHL
Hf WSAtbl e*4l CtóiUmt D*=eio jbJcEiWe..
«AVibl VkHmi A*no lil?.
22 KRONIEK VAN OUDORP |UNL 2011
