il
Kortgeleden verscheen het boek 'De stadt Alkmaar met haare dorpen', ooit geschreven door Gijsbert Boomkamp
en opnieuw hertaald door de Werkgroep Oude Schrift van het Regionaal Archief Alkmaar. De ondertitel van
het boek geeft de inhoud kort weer, namelijk: 'Een beschrijving uit 1740 van historisch erfgoed in Noord
Holland'. Om welke dorpen het gaat geeft de lijst op het omslag van de uitgave aan, waar in alfabetische volgorde
61 plaatsnamen prijken. Het gaat daarbij vooral om de dorpen, naast de stad Alkmaar, die gelegen zijn in de
kerkelijke benaming classis Alkmaar.
JM H
SUditinji
i
Hiönrisch 1
Chfoflfwj» J
Het boek is gebaseerd op een manuscript uk 1 740' die de
beschrijving bevatte van dorpen eir gehuchten in her
noorden van h'onrii-Hollanti. Ma ruim 70 illustraties
- meest van kerken - in de vorm van pentekeningen. De stadt
Alkmaar met haare dorpen opent - na een voorwoord - met
uitgebreid te vertellen over het leven van Gijsbert Boomkamp.
Opvallend is zijn veelzijdige belangstelling. Naast geschiedenis
is hij ook geboeid door natuur- en aardrijkskunde en biologie.
Vanwege zijn interesse in met name de plaatselijke geschiedenis
bezocht de schrijver in 1740 met een aantal van zijn vrienden
een zestigtal dorpen en gehuchten in Noord-Holland. Op deze
tocht maakten ze vooral aantekeningen over de kerken die ze
tegenkomen. Voor de beschrijving werkten Boomkamp en zijn
metgezellen volgens een vast stramien, aandacht krijgt steeds: de
ligging van het dorp ten opzichte van Alkmaar, het aantal huizen,
de kerkelijke en bestuurlijke indeling en de belangrijkste gebouwen
van het dorp. Zoals gezegd: het gaat bij dit laatste vooral en het
uitvoerigst over de oude dorpskerken. Veel gebouwen die zij
aantreffen en over vertellen zijn er inmiddels niet meer. Dat maakt
de beschrijvingen ervan zo waardevol. Zelf maakte Boomkamp
bij elke beschrijving een pentekening, in totaal zo'n 70 illustraties.
Vaak zijn dat inderdaad kerken. De begrenzing van het gebied
waarvan de dorpen zijn bezocht en beschreven is dat van de classis
Alkmaar. In de inleiding legt Boomkamp dat begrip 'classis' uit.
Hij schrijft: 'Een classis was een samenwerkingsverband van een
groep gereformeerde kerkelijke gemeenten'. Hij is hier overigens
niet helemaal consequent in, want sommige van de besproken
dorpen liggen - althans tegenwoordig - buiten het gebied en
behoren tot een andere classis.
Van beide kastelen maakt Boomkamp een schets en neemt deze
op in zijn manuscript 'Een hondert meest Noord Hollandsche
gezigten'.
Uiteindelijk zijn de aantekeningen die Boomkamp en de zijnen
maken uitgangspunt voor het manuscript. Boomkamp werkt ze
uit en vult de aantekeningen waar nodig aan. Dit manuscript
is nu in bezit van en wordt bewaard bij het Regionaal Archief
Alkmaar. Het is nooit eerder in druk verschenen. De uitgave die
nu beschikbaar is in gedrukte vorm bevat de oorspronkelijke
tekst van Gijsbert Boomkamp aan de ene (linker) kant
en vervolgens de moderne (eigentijdse) hertaling aan de
rechterzijde. Op de rechter pagina treft u tevens een foto aan die
vanuit dezelfde plaats is genomen als van waar de tekenaar de
prent heeft gemaakt. Hier zien we dus wat zich momenteel op
deze plaats bevindt.
Achterin De stadt Alkmaar met haare dorpen bevindt zich een
uitgebreid register, met alle plaatsen in alfabetische volgorde en
tenslotte sluit het boek af met een verklarende woordenlijst. I
Freek van der Veen
'De stadt Alkmaar met haare dorpen' telt 336pagina's, bevat
een uitgebreide literatuuropgave en is idtgegeven door Stichting
Uitgeverij Noord-Holland, in samenwerking met Regionaal Archief
Alkmaar.
Ook aan Oudorp zijn enkele pagina's gewijd. Boomkamp schrijft
met name over de kerk, nu bekend als De Terp, aan het begin van
de Herenweg in Oudorp. Hij bezoekt Oudorp op 6 juli 1739 en
schrijft dat hij het dorp nauwkeurig heeft bekeken. Heel precies
vermeldt hij de afmetingen van de kerk, koor en torenklok. Verder
kijkt hij rond en telt - het is 1739! - in totaal 18 woningen, een
kerk, een pastorie en het rechthuis. Oudorp telt dus 21 gebouwen.
Het werd in 1730 door de regenten van het dorp toentertijd voor
4850 gulden gekocht. Er is ook een schout aan Oudorp verbonden,
maar die moet zijn tijd verdelen tussen Oudorp en Oterleek.
Hetzelfde geldt voor de predikant. Vervolgens ontdekt de schrijver
op zijn rondgang het wapen van Oudorp. Dit bestaat uit drie rode
rozen op een wit veld. Boomkamp weet tenslotte te vertellen dat
in Oudorp de kastelen de Nieuwburg en de Middelburg hebben
gestaan. Kort gaat hij op de geschiedenis van beide burchten in.
Hij haalt Melis Stoke aan die (over de Middelburg) schrijft:
Hij deed ook maken al ter hand
een kasteel aan de dijkskant,
dat die dijk beschermen zou
als men die doorgraven wou
Middelburg, dat is de naam ervan.
Kroniek van Oudorp juni 2011 21
